الکسی تایمیا: عدم توانایی در شناسایی احساسات
آلکسی تایمیا چیست؟ الکسی تایمیا، که به آن “کوری عاطفی” هم گفته می‌شود، برای اولین بار در سال ۱۹۷۳ توسط پیتر امانوئل سیفنئوس معرفی شد، به حالتی اشاره دارد که در آن فرد قادر به شناسایی، برچسب‌زنی و بیان احساسات خود نیست. این حالت معمولاً در افرادی دیده می‌شود که تجارب منفی و سوء استفاده‌های عاطفی در دوران کودکی داشته‌اند، که در نتیجه، دوری از احساسات به یک مکانیزم دفاعی برای بقا تبدیل می‌شود.
اختلال الکسی‌تایمیا، به مشکل یا ناتوانی در شناسایی، تجربه کردن و توصیف احساسات خود اشاره دارد. اگرچه الکسی‌تایمیا به عنوان یک بیماری روانی در کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) ذکر نشده است، اما اغلب توسط متخصصان بهداشت روان به عنوان یک علامت مرتبط با شرایط روان‌پزشکی مانند افسردگی و اضطراب، تجربیات منفی کودکی و شرایط جسمی مانند آسیب‌های مغزی تروماتیک و بیماری پارکینسون مشاهده می‌شود.
تأثیرات عدم توانایی در درک احساسات
ناتوانی در درک احساسات می‌تواند تأثیرات عمیقی بر سلامت روان، رفتار و روابط فرد داشته باشد. تخمین زده می‌شود که حدود ۱۰٪ از جامعه از این شرایط رنج می‌برند.
دلایل احتمالی بروز آلکسی تایمیا
دلایل دقیق الکسی‌تایمیا هنوز نامشخص است. ممکن است عوامل ژنتیکی، عصبی و توسعه‌ای در آن نقش داشته باشند. این وضعیت بر هر دو جنس تأثیر می‌گذارد و بیشتر به عنوان یک ویژگی شخصیتی تلقی می‌شود. با این حال، اغلب افرادی که دارای شرایط بهداشت روانی هستند، بیشتر مستعد این حالت می‌باشند، از جمله:
- اختلالات اضطرابی
- اختلالات افسردگی
- اختلالات خوردن
- اختلالات مصرف مواد
- اختلال وسواس فکری-عملی
رابطه الکسی‌تایمیا با شرایط دیگر
آلکسی تایمیا به بیماری‌ها و شرایط عصبی و پزشکی مختلفی مانند اختلال طیف اوتیسم، آسیب‌های مغزی ناشی از ضربه، سکته، صرع، بیماری پارکینسون و ام اس نیز مرتبط است. این شرایط به نظر می‌رسد که در افراد مبتلا به الکسی‌تیمیا شایع‌تر باشد، که می‌تواند بر توانایی آنها در فهمیدن و بیان احساسات تأثیر بگذارد.
علل الکسی‌تایمیا می‌تواند شامل عوامل ژنتیکی و محیطی باشد. بررسی‌های پزشکی نشان داده‌اند که تجربه‌های تروماتیک و سوء استفاده‌های عاطفی یا فیزیکی در دوران کودکی می‌توانند در توسعه این اختلال نقش داشته باشند. این تجربیات در سنین حساس رشد، می‌توانند بر ساختار و عملکرد مغز تاثیر بگذارند و توانایی فرد برای فرآوری و بیان احساسات را مختل کنند.
آلکسی تایمی به ویژه در میان کسانی که بزرگسالانی که اختلال استرس پس از سانحه پیچیده (C-PTSD) را تجربه کرده‌اند به کرات دیده می شود. این تجربیات می‌توانند بر توانایی آنها در شناخت و بیان احساسات تأثیر عمیقی داشته باشند، که نهایتاً منجر به توسعه الکسی‌تیمیا می‌شود.
این موضوعات نشان دهنده پیچیدگی‌های الکسی‌تیمیا هستند و اهمیت درک عمیق‌تر این اختلال را برجسته می‌سازند. شناخت بهتر این بیماری می‌تواند به پزشکان و روانشناسان کمک کند تا روش‌های مؤثرتری برای مقابله با آن ارائه دهند و به بیماران خود در فرآیند بهبودی یاری رسانند.
تشخیص اختلال آلکسی تایمیا
تشخیص الکسی‌تایمیا بر اساس معیارهای تشخیصی خاص است که شامل دشواری در تشخیص احساسات، مشکل در توصیف احساسات به دیگران و نبود تفکر خیالی است. برای تشخیص این اختلال، معمولاً از مصاحبه‌های بالینی و آزمون‌های روانشناختی استفاده می‌شود تا عمق مشکلات احساسی و عاطفی فرد مورد ارزیابی قرار گیرد.
تأثیرات روانشناختی
افراد مبتلا به الکسی‌تایمیا معمولاً دچار سطوح بالایی از استرس روانشناختی هستند و ممکن است در تعامل با محیط اطراف خود مشکل داشته باشند. این افراد اغلب نمی‌توانند سیگنال‌های عاطفی را تشخیص دهند که این امر می‌تواند تصمیم‌گیری و تفسیر موقعیت‌ها را برای آنها دشوار سازد. عدم توانایی در درک و پاسخ به احساسات دیگران می‌تواند به ایجاد مشکلات در ارتباطات بین‌فردی و ایجاد فاصله عاطفی منجر شود.
تأثیرات بر روابط اجتماعی و عاطفی
الکسی‌تایمیا می‌تواند تأثیرات عمیقی بر روابط اجتماعی و عاطفی فرد داشته باشد. این افراد ممکن است در برقراری ارتباط عاطفی با دیگران مشکل داشته باشند و در نتیجه، اغلب از روابط نزدیک دوری می‌کنند. این وضعیت می‌تواند منجر به تنهایی و انزوای اجتماعی شود، زیرا این افراد ممکن است در درک نیازهای عاطفی خود و دیگران ناتوان باشند.
راه‌های مقابله و حمایت
با وجود تأثیرات عمیق الکسی‌تایمیا بر زندگی، استفاده از ابزارهایی مانند چرخه احساسات می‌تواند کمک کننده باشد. در این بخش، به بررسی بیشتر علل، تأثیرات، درمان‌ها، روش‌های مقابله و چگونگی حمایت از کسانی که دچار الکسی‌تایمیا هستند، پرداخته می‌شود.
نمونه‌های واقعی
در افرادی که الکسی‌تایمیا ندارند، احساسات ممکن است با وضوح یا دقت تجربه و بیان شوند. این افراد ممکن است از رفتار خود در یک موقعیت قبلی ناامید شوند یا از نحوه تلقی دیگران از خود شرمسار شوند.
از سوی دیگر، فردی که با الکسی‌تایمیا دست و پنجه نرم می‌کند ممکن است تصورات مبهم‌تری از احساسات داشته باشد، مانند «احساس عجیبی دارم» یا «حس بدی دارم» یا ممکن فرد است سردرگم باشد که واقعاً چه احساسی دارد.
نمونه ۱: فرض کنید زوجی در میانه بحثی درباره مالی ماهانه‌شان هستند. فردی با الکسی‌تایمیا ممکن است بی‌علاقه به نظر برسد یا فاصله‌گذاری کند. او ممکن است احساس «ناخوشایندی» داشته باشد اما نتواند احساسات واقعی خود را دقیقاً شناسایی کند. شخصی که الکسی‌تایمیا ندارد ممکن است بسیار ناامید شود و سعی کند این ناامیدی را به شریک خود منتقل کند. در این شرایط، احتمالاً بحث به موقع حل و فصل نخواهد شد. با گذشت زمان، تعارضات حل نشده می‌توانند به نارضایتی رابطه یا جدایی منجر شوند.
نمونه ۲: زوج‌ها اغلب باید تصمیمات مهم زندگی را بگیرند که برخی از آنها می‌توانند از نظر عاطفی سنگین باشند. به عنوان مثال، تصمیم گیری در مورد محل زندگی، داشتن یا نداشتن فرزندان و انتخاب شغل ممکن است تصمیماتی با ریسک بالا به نظر برسند. شخصی بدون الکسی‌تایمیا ممکن است از این تصمیمات استرس داشته باشد و خواهان بازخورد از همسر خود باشد. اگر همسر دارای الکسی‌تایمیا باشد، احتمالاً بازخورد کمی داده خواهد شد و همسر بدون الکسی‌تایمیا ممکن است احساس تنهایی و نشنیده شدن کند. وقتی این الگو به طور مداوم تکرار شود، رابطه ممکن است تحت فشار قرار گیرد.
نمونه ۳: افراد مبتلا به الکسی‌تایمیا معمولاً در برقراری صمیمیت مشکل دارند. این می‌تواند شامل صمیمیت عاطفی و جنسی باشد. به عنوان مثال، فردی با الکسی‌تایمیا ممکن است اقدام به برقراری رابطه جنسی نکند یا جزئیات شخصی در مورد احساسات خود را به اشتراک نگذارد. این می‌تواند باعث شود شخص بدون الکسی‌تایمیا احساس ناخواستنی و دوست نداشته شدن کند. آنها ممکن است فرض کنند که همسرشان به آنها اهمیت نمی‌دهد یا احساسات خود را سرکوب می‌کند یا چیزی را پنهان می‌کند. این می‌تواند منجر به ناامیدی و بی‌اعتمادی در رابطه شود.
چگونه با الکسی‌تایمیا کنار بیاییم
زندگی با الکسی‌تایمیا ممکن است چالش‌برانگیز باشد، اما باید بدانید که راه‌هایی برای مقابله وجود دارد و شما می‌توانید در شناسایی و بیان احساسات‌تان پیشرفت کنید.
پیشرفت در بیان احساسات
برخلاف تصور رایج، افراد مبتلا به الکسی‌تایمیا ناگزیر به ماندن در این حالت نیستند، به ویژه زمانی که علل روانشناختی در کار باشد. آلکسی‌تایمیا دائمی نیست و می‌تواند تغییر کند، هرچند در شرایطی مانند برخی اختلالات روانی، دمانس، اختلالات رشدی عصبی یا آسیب‌های مغزی، ثابت باقی می‌ماند.
انتخاب درمان: درمان معمولاً موثرترین روش برای رسیدگی به الکسی‌تایمیا است. اگر در تشخیص، توصیف یا آگاهی از احساسات‌تان دچار مشکل هستید، این موارد می‌توانند در جلسات درمانی که پس از ارزیابی‌های لازم صورت می‌پذیرد، مورد کار قرار گیرند. اکثر رویکردهای درمانی، آگاهی احساسی و بینش را مد نظر قرار می‌دهند و این مهارت‌ها قابل تقویت هستند.
استفاده از چرخه احساسات: درمانگران ممکن است از ابزاری به نام «چرخه احساسات» استفاده کنند که به فرد کمک می‌کند از برچسب‌های ابتدایی احساسات (مانند خوب) به سطوح پیچیده‌تر (مانند خوشحال، شادمان، پرشور یا راضی) برسد. این کار به تمرین و افزایش وضوح احساسی و دقت در برچسب‌زنی کمک می‌کند.
حمایت از کسی که دچار الکسی‌تایمیا است
مشاهده رنج یک عزیز که با الکسی‌تایمیا دست و پنجه نرم می‌کند، می‌تواند دشوار باشد و ممکن است ندانید چگونه کمک کنید. اگر متوجه شده‌اید که عزیزتان در آگاهی از احساسات یا بیان آنها مشکل دارد، دکتر کین پیشنهاداتی برای حمایت ارائه داده است:
- همدردی کردن: به دلایل و چگونگی توسعه الکسی‌تایمیا در عزیزتان همدردی کنید، چه به دلیل شرایط پزشکی باشد و چه نتیجه شرایط روانشناختی.
- درک تجربیات زندگی: سعی کنید دلایل بروز این شرایط را درک کنید، که ممکن است شامل گفتگو در مورد پیشینه و تجربیات عزیزتان، تحقیق و مطالعه یا برقراری ارتباط با متخصصان پزشکی و روان‌درمانی باشد.
- فراهم کردن فضای تنفسی: به عزیزتان فضا بدهید، به ویژه زمان‌هایی که در تلاش برای فهم احساسات خود هستند. اگر می‌خواهید به آنها در درک بهتر احساساتشان کمک کنید، این کار را فقط پس از توافق بر سیستمی حمایتی انجام دهید که برای همه مناسب باشد.
سوالات متداول
-
الکسی‌تیمیا چیست؟
- الکسی‌تیمیا یک اختلال عاطفی است که در آن فرد دچار مشکل در شناسایی، درک، و بیان احساسات خود می‌شود. افراد مبتلا به الکسی‌تیمیا معمولاً توانایی کمی در تشخیص احساسات دیگران دارند.
-
علائم الکسی‌تیمیا چه هستند؟
- علائم شامل دشواری در توصیف احساسات به دیگران، مشکل در تشخیص نشانه‌های عاطفی در دیگران، پاسخ‌های محدود عاطفی به وقایع، و کمبود تخیل یا رویاپردازی است.
-
چه عواملی باعث الکسی‌تیمیا می‌شوند؟
- دلایل دقیق الکسی‌تیمیا هنوز نامشخص است، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی و محیطی (مانند تروما یا استرس شدید) ممکن است نقش داشته باشند.
-
آیا الکسی‌تیمیا درمان دارد؟
- در حالی که الکسی‌تیمیا به طور کامل قابل درمان نیست، روان درمانی و مشاوره می‌توانند به افراد کمک کنند تا مهارت‌های بهتری در شناسایی و بیان احساسات خود توسعه دهند.
-
الکسی‌تیمیا چگونه تشخیص داده می‌شود؟
- تشخیص معمولاً از طریق مصاحبه‌های بالینی و پر کردن پرسشنامه‌هایی که به ارزیابی توانایی فرد در شناسایی و بیان احساسات می‌پردازند، انجام می‌گیرد.
-
الکسی‌تیمیا چه تاثیری بر روابط فردی دارد؟
- الکسی‌تیمیا می‌تواند بر روابط عاطفی و اجتماعی تأثیر منفی بگذارد، زیرا افراد ممکن است در برقراری ارتباط عاطفی با دیگران مشکل داشته باشند.
-
چه ارتباطی بین الکسی‌تیمیا و دیگر اختلالات عصبی وجود دارد؟
- الکسی‌تیمیا اغلب با شرایطی مانند اوتیسم، صرع، و ام‌اس مرتبط است و می‌تواند نتیجه‌ی آسیب‌های مغزی مانند ضربه به سر یا سکته مغزی باشد.
-
چگونه می‌توان به کسی با الکسی‌تیمیا کمک کرد؟
- حمایت عاطفی و تشویق به شرکت در جلسات مشاوره و روان درمانی می‌تواند بسیار مفید باشد. همچنین، آموزش دادن به اطرافیان در مورد الکسی‌تیمیا و چگونگی برخورد با این اختلال می‌تواند به بهبود تعاملات کمک کند.
منابع
- Ricciardi L, Demartini B, Fotopoulou A, et al. Alexithymia in Neurological Disease: A Review. Journal of Neuropsychiatry. 2015. doi:10.1176/appi.neuropsych.14070169
- Hogeveen J, Grafman J. Alexithymia. Handbook of Clinical Neurology. 2021;183:47-62. doi:10.1016/B978-0-12-822290-4.00004-9
- Goerlich KS. The Multifaceted Nature of Alexithymia – A Neuroscientific Perspective. Frontiers in Psychology. 2018;9. doi:10.3389/fpsyg.2018.01614
دیدگاهی وجود ندارد