سوگیری تایید یا تاییدگرایی (Confirmation Bias) یک سوگیری شناختی است که نتیجه گیری منطقی شما را به نفع اطلاعاتی که باورها یا سوگیری های قبلی شما را تایید می کند، جهت می دهد. در این مقاله در وب سایت علوی پور به معرفی کامل این سوگیری شناختی خواهیم پرداخت و خواهیم دید این خطای شناختی چگونه ادراک ما را دچار سوء برداشت می کند.

نحوه عملکرد سوگیری تایید بر اساس تفاوت‌های شخصیتی و فرهنگی هر فرد متفاوت است، اما معمولاً در این روش، افراد مبتنی بر تجارب و دانش‌های خود، به سادگی و بدون مطالعه دقیق واقعیت‌ها، به نتایجی دست می‌یابند که باورشان را تقویت می‌کند. در واقع، در سوگیری تایید، فرد به دنبال این است که نتایجی را که با مفهوم و باورهای قبلی‌اش سازگاری داشته باشد، بپذیرد.

به عنوان مثال، تصور کنید که شخصی معتقد است افراد چپ دست خلاق تر از افراد راست دست هستند. هر گاه این شخص با فردی چپ دست و خلاق روبرو می شود، به این «شواهد» اهمیت بیشتری می دهد که از آنچه قبلاً معتقد است حمایت می کند. این فرد حتی ممکن است به دنبال اثباتی باشد که این باور را بیشتر تأیید کند و در عین حال نمونه هایی را که این ایده را پشتیبانی نمی کنند، کاهش دهد.

سوگیری‌های تایید بر نحوه جمع‌آوری اطلاعات تأثیر می‌گذارد، اما بر نحوه تفسیر و یادآوری اطلاعات نیز تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، افرادی که از یک موضوع خاص حمایت می کنند یا مخالف آن هستند، نه تنها به دنبال اطلاعاتی برای حمایت از آن هستند، بلکه اخبار را نیز به گونه ای تفسیر می کنند که ایده های موجود خود را حفظ کند. آنها همچنین جزئیات را به گونه ای به خاطر خواهند آورد که این نگرش ها را تقویت کند .

تاریخچه سوگیری تایید

ایده پشت سوگیری تایید توسط فیلسوفان و نویسندگان از زمان های قدیم مشاهده شده است. در دهه 1960، پیتر واسون ، روانشناس شناختی آزمایش های متعددی را انجام داد که به عنوان  قانون واسون شناخته می شوند. او نشان داد که مردم تمایل دارند به دنبال اطلاعاتی باشند که باورهای موجود آنها را تایید کند.

نشانه های سوگیری تایید

وقتی صحبت از سوگیری تایید به میان می آید، اغلب نشانه هایی وجود دارد که نشان می دهد یک فرد سهوا یا آگاهانه قربانی آن شده است. متأسفانه، تشخیص آن نیز می تواند بسیار ظریف و دشوار باشد. برخی از این علائم که ممکن است به شما کمک کند تشخیص دهید چه زمانی شما یا شخص دیگری این سوگیری را تجربه می کنید عبارتند از:

• فقط به دنبال اطلاعاتی باشید که باورهای شما را تأیید می کند و اطلاعاتی را که از باورهای شما پشتیبانی نمی کند را نادیده گرفته یا بی اعتبار می کنید.
• به جای در نظر گرفتن همه شواهد موجود، به دنبال شواهدی باشید که آنچه را که قبلاً فکر می کنید درست است تأیید کند.
• تکیه بر کلیشه ها یا سوگیری های شخصی هنگام ارزیابی اطلاعات.
• به خاطر سپردن انتخابی اطلاعاتی که از نظرات شما پشتیبانی می‌کند، در حالی که اطلاعاتی را که این کار را نمی‌کنند را فراموش کرده، کمرنگ یا نادیده می گیرید.
• داشتن یک واکنش عاطفی، هیجانی قوی به اطلاعات (مثبت یا منفی) که باورهای شما را تأیید می کند.

انواع سوگیری تایید

چند نوع مختلف سوگیری تایید وجود دارد که ممکن است رخ دهد. برخی از رایج ترین آنها شامل موارد زیر است:

• توجه جانبدارانه : این زمانی است که ما به طور انتخابی بر روی اطلاعاتی تمرکز می کنیم که نظرات ما را تأیید می کند در حالی که داده هایی را که این کار را نمی کنند نادیده می گیریم یا تخفیف می دهیم.
• تفسیر مغرضانه : این زمانی است که ما آگاهانه اطلاعات را به گونه ای تفسیر می کنیم که باورهای ما را تأیید کند.
• حافظه جانبدارانه : این زمانی است که ما به طور انتخابی اطلاعاتی را به خاطر می سپاریم که از دیدگاه های ما پشتیبانی می کند در حالی که اطلاعاتی را که پشتیبانی نمی کنند فراموش می کنیم یا از آن تخفیف می گیریم.

 

 

کاری که آدم‌ها خیلی خوب می‌توانند انجام دهند، تفسیر اطلاعات جدید است؛ اما آن هم به شیوه‌ای که به عقاید و باورهای قبلی‌شان آسیبی وارد نشود!

_وارن بافت

نمونه‌هایی از سوگیری تایید

در نظر گرفتن چند نمونه از نحوه عملکرد سوگیری تایید در زندگی روزمره می تواند مفید باشد تا دیدگاه بهتری از اثرات و تاثیری که ممکن است داشته باشد، بدست آوریم.

تفاسیر مسائل جاری

یکی از رایج‌ترین نمونه‌های سوگیری تأیید، نحوه جستجو یا تفسیر اخبار است. مثلا اگر داستانی دیدگاه های قبلی ما را تأیید کند، حتی اگر شواهد ارائه شده متزلزل یا غیرقطعی باشد، احتمال بیشتری دارد که آن روایت را باور کنیم.  برای مثال، اگر از یک نامزد سیاسی خاص حمایت کنیم، احتمال بیشتری دارد که به اخباری که آنها را مثبت نشان می دهد توجه نشان دهیم و در عین حال موارد انتقادی را نادیده می گیریم و حتی سعی خواهیم کرد اطلاعات منفی اثبات شده را هم نادیده بگیریم.

در این زمینه مثال قانون جذب را در نظر بگیرید:

• فرض کنید محمد به قانون جذب عقیده دارد. او به دنبال مطالب و نظریاتی است که وجود این ساز و کار را تایید می کند. وقتی مواردی از قبلی کسب در آمد، ارتقا سلامتی و یا برعکس، از دست دادن سلامتی و یا ورشکستگی یا امثال این وقایع را می بیند، آنها را به قانون جذب نسبت داده و به گونه ای تفسیر می کند که از باورهای موجود او پشتیبانی می کند.
• شخص دیگری بنام علی را در نظر بگیرید که به طور مطلق با چنین قانونی مخالف است و فرضیه های مختلفی در رد این باور دارد. باور های او آنقدر در رد این قانون، محکم است که حتی موارد مثبتی که در قانون جذب به آنها اشاره شده را هم رد می کند. مواردی از قبیل شکرگزاری، تاثیر جملات تاکیدی، مراقبه و مدیتیشن، ذهن آگاهی و …. علی هم به دنبال اطلاعاتی می گردد که دیدگاه او در نفی و رد قانون جذب را به اثبات برساند.

 

ارتباطات شخصی

نمونه دیگری از سوگیری تایید را می توان در نحوه انتخاب دوستان و شرکا مشاهده کرد. ما بیشتر مجذوب افرادی می شویم که دارای اعتقادات و ارزش های مشابهی با ما هستند و با آنها دوست می شویم و کمتر با کسانی که همراه باورهای ما نیستند معاشرت می کنیم. این می تواند منجر به اثر محفظه پژواک شود، جایی که ما فقط اطلاعاتی را می شنویم که نظرات ما را تأیید می کند و هرگز نظرات ما را به چالش کشیده نمی شود.

تصمیم گیری

سوگیری تایید اغلب می تواند منجر به تصمیم گیری بد شود . به عنوان مثال، اگر متقاعد شده باشیم که یک سرمایه گذاری خاص خوب است، ممکن است علائم هشدار دهنده را نادیده بگیریم و به همین دلیل دچار زیان شویم، یا اگر قصد داریم در یک شرکت خاص شغلی پیدا کنیم، ممکن است فرصت های دیگری را که ممکن است برای ما مناسب تر باشد در نظر نگیریم.

تأثیرات سوگیری تایید

سوگیری تایید به دلیل روش طبیعی کار مغز اتفاق می افتد، بنابراین حذف آن غیرممکن است. در حالی که اغلب به عنوان یک گرایش منفی که منطق و تصمیمات را مختل می کند مورد بحث قرار می گیرد، اما همیشه بد نیست. سوگیری تایید می تواند به طور قابل توجهی بر زندگی ما تأثیر مثبت و منفی بگذارد. از جنبه مثبت، می تواند به ما کمک کند تا به باورها و ارزش های خود اطمینان داشته باشیم و به ما احساس اطمینان و امنیت بدهد.

برای مثال، در طول یک فصل انتخابات، مردم تمایل دارند به دنبال اطلاعات مثبتی باشند که نامزدهای مورد علاقه آنها را به خوبی نشان دهد. آنها همچنین به دنبال اطلاعاتی خواهند بود که نامزد مخالف را در نور منفی قرار دهد، ولی با جستجو نکردن حقایق عینی، تفسیر اطلاعات به گونه‌ای خواهد بود که فقط از باورهای موجود آنها پشتیبانی می‌کند و به خاطر سپردن جزئیاتی که این باورها را تأیید می‌کند، اغلب اطلاعات مهم را از دست می‌دهند. این جزئیات و حقایق ممکن است بر تصمیم آنها در مورد حمایت از نامزد تأثیر بگذارد.

چگونه بر سوگیری تایید غلبه کنیم

چند راه مختلف وجود دارد که می توانیم برای غلبه بر سوگیری تایید تلاش کنیم:

• مراقب علائمی باشید که ممکن است قربانی آن شوید. این شامل آگاهی از سوگیری های شخصی شما و اینکه چگونه ممکن است بر تصمیم گیری شما تأثیر بگذارد، می شود.
• به جای شواهدی که نظرات شما را تایید می کند، تمام شواهد موجود را در نظر بگیرید.
• به دنبال دیدگاه های مختلف، به خصوص از دیدگاه کسانی باشید که دیدگاه های مخالف دارند.
• مایل باشید نظر خود را با توجه به شواهد جدید تغییر دهید، حتی اگر این به معنای به روز رسانی یا حتی تغییر باورهای فعلی باشد.

نتیجه گیری

متأسفانه، همه ما به درجات مختلف به سوگیری تأیید مبتلا هستیم. حتی اگر فکر کنید که ذهن بسیار باز و گشوده ای دارید و قبل از نتیجه گیری فقط حقایق را مشاهده می کنید تا اندازه ای از این سوگیری در امان نخواهید بود، احتمالاً برخی سوگیری ها نظر شما را شکل می دهد. مبارزه با این تمایل طبیعی بسیار دشوار است.

با این حال اگر نشانه های سوگیری تأیید را بدانیم و این واقعیت را بپذیریم که وجود دارد، می‌توانیم تلاش کنیم تا با کنجکاوی در مورد دیدگاه‌های مخالف و گوش دادن به آنچه دیگران می‌گویند و چرا آن را تشخیص دهیم. این می تواند به ما کمک کند تا مسائل و باورها را از منظر دیگری بهتر ببینیم، اگرچه هنوز باید از گذر از سوگیری تایید خود آگاه باشیم.

 

سید مسعود علوی پور