سوگیری اکتشافی : چگونه احساسات بر تصمیم‌گیری ما تأثیر می‌گذارند

سوگیری اکتشافی (Affect Heuristic) یکی از مفاهیمی است که توصیف می‌کند چگونه اغلب به جای تکیه بر اطلاعات ملموس، به احساسات خود برای تصمیم‌گیری رجوع می‌کنیم. این روش، امکان نتیجه‌گیری سریع را به ما می‌دهد، اما می‌تواند منجر به تحریف تفکر و انتخاب‌های نامطلوب شود.

مثال عملی

فرض کنید دوست شما علی به آزمون بازیگری یک تئاتر معتبر دعوت شده است. علی که همیشه علاقه‌مند به بازیگری بوده، این فرصت را به عنوان یک گام بزرگ می‌بیند. اما درست همان روز، در آزمون رانندگی مردود می‌شود. ناراحتی و عصبانیت ناشی از این شکست، باعث می‌شود که او به تئاتر اعلام کند که علاقه‌ای به شرکت در آزمون ندارد، چون تصور می‌کند موفق نخواهد شد. این تصمیم غیرمنطقی است زیرا توانایی رانندگی علی هیچ ارتباطی با توانایی بازیگری او ندارد. این نمونه‌ای از اکتشافی عاطفی است که نشان می‌دهد چگونه گاهی اوقات احساسات به جای منطق نقش اساسی در تصمیم‌گیری ما بازی می‌کنند.

محل وقوع سوگیری اکتشافی

احساسات منفی کیسی پس از شکست در آزمون رانندگی، او را واداشت تا ریسک شرکت در آزمون بازیگری را بیش از حد تخمین بزند و فکر کند که احتمال شکست مجدد وجود دارد. این امر غیرمنطقی است زیرا توانایی‌های رانندگی و بازیگری کیسی کاملاً مستقل از هم هستند. به این ترتیب، او یک تجربه بزرگ را از دست داد.

تأثیرات فردی سوگیری اکتشافی

اکتشافی عاطفی می‌تواند هر تصمیمی را تحت تأثیر قرار دهد، اما به ویژه در شرایطی که فشار زمانی زیادی وجود دارد به کار می‌رود. این به این معناست که اگر نیاز به اتخاذ تصمیم مهمی به سرعت داشته باشیم، استفاده از این اکتشاف ممکن است ما را به مسیر نادرستی هدایت کند.

تأثیرات سیستمیک سوگیری اکتشافی

اکتشافی عاطفی می‌تواند تغییرات مثبتی در جامعه ایجاد کند، به ویژه از طریق کمپین‌های بهداشت عمومی که از ترس برای کاهش رفتارهای ناسالم استفاده می‌کنند. از سوی دیگر، این اکتشاف می‌تواند به چالش‌های سیستماتیک منجر شود، به خصوص اگر یک تصمیم‌گیرنده مهم تنها بر اساس احساسات خود تصمیم بگیرد. در این سناریو، احساسات یک فرد می‌تواند به طور منفی بر زندگی بسیاری تأثیر بگذارد.

تأثیر سوگیری اکتشافی بر محصولات و تولیدات

واسط کاربری می‌تواند سطح تعامل عاطفی ما را با دستگاه‌های دیجیتال به شدت تحت تأثیر قرار دهد. اگر طراحی زیبا باشد، ما به تعامل با آن محصول ادامه می‌دهیم. به عنوان مثال، وقتی توییتر در ژوئیه ۲۰۲۳ لوگوی خود را به “X” تغییر داد، این تغییر ناگهانی باعث نارضایتی عمومی شد و بسیاری از کاربران اپلیکیشن را ترک کردند. این مثال نشان می‌دهد که بررسی واکنش مشتریان قبل از ایجاد تغییرات عمده در واسط کاربری بسیار مهم است تا احساسات منفی آنها را کاهش دهد و از رها کردن محصول جلوگیری کند.

سوگیری اکتشافی و هوش مصنوعی

وقتی زمان یا انرژی کمی داریم، بیشتر در معرض اکتشافی عاطفی قرار می‌گیریم که می‌تواند نحوه استفاده ما از نرم‌افزارهای هوش مصنوعی را تحت تأثیر قرار دهد. به عنوان مثال، اگر در حال تلاش برای اتمام مقاله‌ای تا نیمه‌شب هستید، ممکن است به طور ناگهانی از ChatGPT برای نوشتن چند پاراگراف استفاده کنید و بدون بررسی آنها، متن را در مقاله خود قرار دهید. این می‌تواند منجر به نمره پایین و مشکوک شدن استاد به تقلب شود. در مقابل، اگر یک هفته قبل از موعد از ChatGPT برای ایده‌پردازی و بررسی منابع استفاده کرده بودید، می‌توانستید به نتایج بهتری دست یابید.

چرا این اتفاق می‌افتد

نظریه فرآیند دوگانه بیان می‌کند که ما دو سیستم شناختی داریم: یکی خودکار و دیگری پرزحمت. اکتشافی عاطفی ناشی از سیستم خودکار (سیستم ۱) است که سریع، بدون تلاش، خودکار و احساسی عمل می‌کند. در مقابل، سیستم ۲ کند، پرزحمت، آگاهانه و منطقی است. سیستم ۱ در مواقع اضطراری و تصمیم‌گیری سریع مفید است، اما در تصمیم‌گیری‌های نیازمند به بررسی و تفکر بیشتر، می‌تواند منجر به تصمیمات نادرست شود.

ریسک‌ها و مزایا

حالت عاطفی ما می‌تواند ارزیابی ما از ریسک‌ها و مزایای یک تصمیم را تغییر دهد. وقتی احساسات مثبتی داریم، تمایل داریم گزینه‌ای را کم‌ریسک و با پتانسیل بالای مزایا در نظر بگیریم. در مقابل، وقتی احساسات منفی داریم، گزینه‌ها را پرریسک و با مزایای کم در نظر می‌گیریم. این امر می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر تصمیم‌گیری ما داشته باشد.

اهمیت سوگیری اکتشافی

با تصمیم‌گیری‌های روزمره مواجه هستیم که برخی از آنها مهم‌تر از بقیه هستند. حتی تصمیم‌های کوچک می‌توانند پیامدهای قابل توجهی داشته باشند. برای اطمینان از اینکه بهترین انتخاب‌ها را انجام می‌دهیم، باید از اکتشافات و سوگیری‌های مختلفی که می‌توانند تصمیم‌گیری ما را تحت تأثیر قرار دهند، آگاه باشیم. این آگاهی به ما کمک می‌کند تا از آنها اجتناب کنیم و تصمیم‌های آگاهانه‌تری بگیریم.

چگونه از اکتشافی عاطفی اجتناب کنیم

با آگاهی از اینکه احساسات ما می‌توانند بر تصمیم‌گیری ما تأثیر بگذارند، می‌توانیم شروع به یادگیری چگونگی اجتناب از اکتشافی عاطفی کنیم. نباید هنگام مواجهه با تصمیم‌های بزرگ تنها به تفکر سیستم ۱ تکیه کنیم. با اختصاص زمان برای تفکر منطقی و بررسی تمام گزینه‌های ممکن، می‌توانیم از انجام میان‌برهای ذهنی برای رسیدن به نتیجه جلوگیری کنیم.

همچنین آگاهی از حالت عاطفی خود نیز مفید است. اگر بتوانیم احساسات خود را شناسایی کنیم، می‌توانیم به خود یادآوری کنیم که این احساسات می‌توانند بر تصمیم‌گیری ما تأثیر بگذارند و از این طریق از سیستم ۲ استفاده کنیم. در صورت احساسات قوی (چه خوشحالی چه ناراحتی)، بهتر است تصمیم‌گیری مهم را به تعویق بیاندازیم تا اطمینان حاصل کنیم که احساسات افراطی بر انتخاب ما تأثیر نمی‌گذارند.

تاریخچه سوگیری اکتشافی

در سال ۱۹۸۰، روانشناس اجتماعی رابرت بی. زایونس اهمیت احساسات در تصمیم‌گیری را در مقاله “احساس و تفکر: ترجیحات نیازی به استنتاج ندارند” برجسته کرد. او نشان داد که پاسخ اولیه ما به یک محرک جدید اغلب احساسی است و این برخلاف باور پذیرفته شده در آن زمان بود که حالات عاطفی تنها از فرآیندهای شناختی و ادراکی ناشی می‌شوند. زایونس استدلال کرد که عاطفه تنها ثابت است و هرگاه محرکی را درک کنیم، همیشه نسبت به آن احساساتی داریم، اما فعالیت شناختی ما متغیر است.

نظریه اینکه می‌توانیم قبل از فعالیت شناختی احساسات را تجربه کنیم، به بحث درباره تأثیر حالات عاطفی بر تصمیم‌گیری کمک کرد. در سال ۲۰۰۰، پل اسلوویک و همکارانش مقاله‌ای با عنوان “اکتشافی عاطفی” منتشر کردند و نشان دادند که احساسات ما بر ارزیابی ریسک‌ها و مزایای یک رفتار تأثیر می‌گذارد.

مثال‌هایی از سوگیری اکتشافی

استفاده از ترس

کمپین‌های بهداشت عمومی از اکتشافی عاطفی برای تشویق مردم به رفتارهای سالم و اجتناب از رفتارهای ناسالم استفاده می‌کنند. آنها این کار را از طریق استفاده از ترس انجام می‌دهند که مردم را با ارائه بدترین سناریو از ادامه رفتارهای خاص می‌ترسانند.

یک مثال کلاسیک از این نوع کمپین‌ها، کمپین‌های ضد سیگار است که از تصاویر ترسناک برای منصرف کردن مردم از سیگار کشیدن استفاده می‌کنند. برخی کشورها تصاویر دندان‌ها و ریه‌های سیگاری‌های قدیمی را روی بسته‌های سیگار نمایش می‌دهند و همچنین عواقب شدید سیگار کشیدن را با استفاده از آمار تأکید می‌کنند، مانند افزایش خطر سرطان، سکته و بیماری لثه.

در مقاله‌ای که توسط دیوید هاموند و جفری تی. فنگ در سال ۲۰۰۴ منتشر شد، کارایی برچسب‌های هشداردهنده گرافیکی بر بسته‌های سیگار بررسی شد. آنها دریافتند که از ۶۱۶ سیگاری کانادایی مورد بررسی، ۲۰٪ به دلیل برچسب‌های هشداردهنده کمتر سیگارکشیدند. احساسات منفی که بیشتر ترس و نفرت بودند، باعث شد که افراد بیشتری تلاش کنند سیگار را ترک کنند یا حداقل تعداد سیگارهای خود را کاهش دهند.

تفسیر آمار

ما معمولاً آمار را به عنوان حقایق سخت و سرد می‌بینیم، اما تفسیر ما از آنها همیشه عینی نیست. احساساتی که هنگام یادگیری آمار خاصی تجربه می‌کنیم، می‌تواند بر استنتاج‌هایی که از آنها می‌گیریم تأثیر بگذارد. همچنین، احساسات ما می‌توانند توسط نحوه ارائه آمار دستکاری شوند.

نتیجه‌گیری

اکتشافی عاطفی یک ابزار مهم در فرآیند تصمیم‌گیری است که می‌تواند به ما در ارزیابی سریع شرایط کمک کند. اما به همان اندازه که می‌تواند مفید باشد، می‌تواند منجر به تصمیمات نادرست و نامطلوب نیز شود. با آگاهی از تأثیر احساسات بر تصمیم‌گیری و استفاده از روش‌های منطقی و آگاهانه برای تحلیل موقعیت‌ها، می‌توانیم از اثرات منفی اکتشافی عاطفی جلوگیری کنیم. بهره‌گیری از دانش روانشناسی و درک بهتر از نحوه عملکرد ذهن، به ما کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری بگیریم و از پیامدهای نامطلوب جلوگیری کنیم.

سید مسعود علوی پور

تفاوت‌های نظریه‌های کارل یونگ و زیگموند فروید

درباره آگاهی، نیمه‌آگاهی و ناخودآگاه

زیگموند فروید و کارل یونگ، دو تن از مشهورترین روانکاوان، نظریات مهم و تأثیرگذاری درباره ساختار ذهن انسان ارائه داده‌اند. با این حال، تفاوت‌های قابل توجهی بین دیدگاه‌های آن‌ها وجود دارد که در این مقاله به تفصیل بررسی می‌شود.

نظریه فروید

فروید ساختار ذهن را به سه بخش تقسیم می‌کند:

1. آگاهی (Conscious): شامل تمامی افکار و احساساتی است که در حال حاضر از آن‌ها آگاه هستیم. این بخش از ذهن ما به عنوان بخش فعال و بیدار شناخته می‌شود و مسئول پردازش اطلاعاتی است که در هر لحظه دریافت می‌کنیم. فروید معتقد است که این بخش فقط قسمت کوچکی از فعالیت‌های ذهنی ما را تشکیل می‌دهد و بسیاری از فرآیندهای ذهنی در لایه‌های عمیق‌تری رخ می‌دهند.
2. نیمه‌آگاهی (Subconscious): شامل اطلاعات و تجربیاتی است که به راحتی قابل دسترسی نیستند ولی می‌توانند با کمی تلاش به ذهن آگاه منتقل شوند. این بخش از ذهن شامل خاطرات و تجربیات گذشته است که به طور موقت فراموش شده‌اند اما می‌توانند با تحریکات خاصی مجدداً به ذهن آگاه بازگردند. نیمه‌آگاهی نقش مهمی در رفتارهای ما دارد و بسیاری از تصمیمات و واکنش‌های ما از این بخش نشأت می‌گیرد.
3. ناخودآگاه (Unconscious): بخشی از ذهن که شامل تمایلات، خاطرات و تجربیاتی است که از آگاهی پنهان شده‌اند و تأثیر عمیقی بر رفتار و افکار ما دارند. فروید بر این باور بود که ناخودآگاه محل ذخیره‌ی انگیزه‌ها و تمایلاتی است که به دلایل مختلف سرکوب شده‌اند. این بخش از ذهن دارای تأثیرات بسیار قوی بر رفتار و شخصیت فرد است و بسیاری از اختلالات روانی ناشی از تعارضات ناخودآگاه هستند.

تحلیل فروید از ناخودآگاه

فروید معتقد بود که ناخودآگاه بیشترین تأثیر را بر رفتار و شخصیت فرد دارد. او بر این باور بود که بسیاری از تجربیات کودکی و تمایلات سرکوب‌شده جنسی در ناخودآگاه ذخیره می‌شوند و باعث بروز اضطراب و اختلالات روانی می‌شوند. فروید از روش‌های مختلفی مانند تفسیر رویا و تداعی آزاد برای دسترسی به این لایه‌های پنهان ذهن استفاده می‌کرد.

تحلیل فروید از ناخودآگاه به ما نشان می‌دهد که چگونه تجربیات اولیه کودکی و تمایلات جنسی می‌توانند به شکل‌گیری شخصیت و بروز رفتارهای ناهنجار منجر شوند. او بر این باور بود که ناخودآگاه پر از انگیزه‌ها و تمایلاتی است که به دلایل مختلف از آگاهی پنهان شده‌اند. این انگیزه‌ها معمولاً در کودکی شکل می‌گیرند و در بزرگسالی تأثیرات خود را نشان می‌دهند.

فروید از روش‌های متعددی برای کاوش در ناخودآگاه استفاده می‌کرد. یکی از این روش‌ها تفسیر رویا بود. او معتقد بود که رویاها دروازه‌ای به ناخودآگاه هستند و می‌توانند اطلاعات مهمی درباره تمایلات و تعارضات پنهان در ذهن فرد ارائه دهند. علاوه بر این، تداعی آزاد نیز یکی دیگر از روش‌های فروید بود که در آن فرد به صورت آزادانه هر چه به ذهنش می‌رسد را بیان می‌کند تا بتوان به لایه‌های عمیق‌تر ذهن دست یافت.

نقش غرایز در نظریه فروید

فروید به غرایز ابتدایی مانند غریزه زندگی (Eros) و غریزه مرگ (Thanatos) اهمیت زیادی می‌داد. او معتقد بود که این غرایز پایه‌ای‌ترین نیروهای محرک رفتار انسانی هستند و در ناخودآگاه فعالیت می‌کنند.

غریزه زندگی یا اروس به تمامی تمایلاتی که به حفظ و ادامه حیات کمک می‌کنند، اطلاق می‌شود. این غرایز شامل تمایلات جنسی، نیاز به غذا و میل به بقا هستند. فروید معتقد بود که اروس نیروی محرکه‌ای است که انسان‌ها را به سمت زندگی و خلق تمایل می‌دهد.

از سوی دیگر، غریزه مرگ یا تاناتوس شامل تمایلاتی است که به سمت نابودی و مرگ گرایش دارند. فروید بر این باور بود که تاناتوس نیرویی است که انسان‌ها را به سمت خود تخریب و نابودی هدایت می‌کند. این نظریه بحث‌برانگیز نشان‌دهنده نگرش فروید به تعارضات درونی انسان‌هاست که بین تمایلات زندگی و مرگ قرار دارند.

تعارض بین اروس و تاناتوس بخش مهمی از نظریه فروید را تشکیل می‌دهد. او معتقد بود که رفتارهای انسانی نتیجه تعادل بین این دو نیروی قدرتمند است. این تعارضات می‌توانند به شکل‌های مختلفی در زندگی روزمره ظاهر شوند و به توضیح بسیاری از رفتارهای پیچیده و متناقض انسانی کمک کنند.

نظریه یونگ

یونگ نیز ساختار ذهن را به سه بخش تقسیم می‌کند، اما با تفاوت‌هایی:

1. آگاهی (Conscious): مشابه نظریه فروید، شامل افکار و احساسات آگاهانه است. یونگ نیز به اهمیت آگاهی در شکل‌گیری شخصیت و رفتار فرد تأکید می‌کند. او بر این باور بود که آگاهی نقش مهمی در تنظیم و هماهنگی بین جنبه‌های مختلف روانی دارد و به فرد کمک می‌کند تا با محیط خود سازگار شود.
2. ناخودآگاه شخصی (Personal Unconscious): شامل خاطرات و تجربیاتی است که به دلیل فراموشی یا سرکوب از آگاهی خارج شده‌اند ولی قابل دسترسی هستند. این بخش از ذهن شامل تمامی تجربیات و خاطراتی است که فرد در طول زندگی خود به دست آورده و به دلایل مختلفی به سطح ناخودآگاه رانده شده‌اند. یونگ معتقد بود که ناخودآگاه شخصی نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت فرد دارد و بسیاری از تمایلات و انگیزه‌های رفتاری از این بخش نشأت می‌گیرند.
3. ناخودآگاه جمعی (Collective Unconscious): یکی از مفاهیم منحصر به فرد یونگ، شامل تجربیات و الگوهایی است که از طریق نسل‌ها منتقل شده و بین تمامی انسان‌ها مشترک است. ناخودآگاه جمعی شامل کهن‌الگوها یا الگوهای اصلی مشترک بین همه انسان‌ها است که از طریق اساطیر، داستان‌ها و دین‌ها به نسل‌های بعدی منتقل می‌شوند. این کهن‌الگوها نقش مهمی در شکل‌گیری روان فرد دارند و به عنوان الگوهای بنیادین رفتار انسانی عمل می‌کنند.

ناخودآگاه جمعی و کهن‌الگوها

یکی از برجسته‌ترین تفاوت‌های نظریه یونگ، مفهوم ناخودآگاه جمعی است. یونگ بر این باور بود که علاوه بر ناخودآگاه شخصی، یک لایه عمیق‌تر از ذهن وجود دارد که شامل کهن‌الگوها یا الگوهای اصلی مشترک بین همه انسان‌ها است. این کهن‌الگوها از طریق اساطیر، داستان‌ها و دین‌ها به نسل‌های بعدی منتقل می‌شوند.

ناخودآگاه جمعی شامل الگوهای بنیادینی است که در تمام فرهنگ‌ها و جوامع مشترک هستند. این الگوها از طریق تجربیات مشترک انسانی شکل گرفته و به نسل‌های بعدی منتقل می‌شوند. برای مثال، کهن‌الگوی “قهرمان” یا “مادر” در تمامی فرهنگ‌ها وجود دارد و نقش مهمی در شکل‌گیری روان فرد ایفا می‌کند.

یونگ معتقد بود که شناخت این کهن‌الگوها می‌تواند به درک بهتر از رفتار و انگیزه‌های انسانی کمک کند. او بر این باور بود که بسیاری از تعارضات روانی ناشی از تعارض بین کهن‌الگوهای ناخودآگاه جمعی و تجربیات فردی است. به همین دلیل، یونگ به تحلیل اساطیر، رویاها و داستان‌های فرهنگی اهمیت زیادی می‌داد تا به فهم عمیق‌تری از روان انسان دست یابد.

تمرکز بر رشد فردی

یونگ بر خلاف فروید به رشد شخصی و خودشناسی اهمیت بیشتری می‌دهد. او معتقد بود که هدف نهایی هر فرد باید دستیابی به تمامیت روانی و توازن بین جنبه‌های مختلف شخصیت باشد. این فرآیند را یونگ “تفرّد” می‌نامد.

تفرّد به معنای یکپارچه‌سازی تمام جنبه‌های روانی فرد است. یونگ بر این باور بود که هر فرد باید به شناخت و پذیرش تمامی جنبه‌های شخصیت خود برسد تا بتواند به تمامیت روانی دست یابد. این فرآیند شامل پذیرش ناخودآگاه و کهن‌الگوها، و همچنین توسعه و تقویت جنبه‌های مثبت شخصیت است.

یونگ معتقد بود که رشد فردی یک فرآیند مادام‌العمر است و هر فرد باید به طور مداوم به شناخت و توسعه خود بپردازد.

تفاوت‌های کلیدی

یکی از تفاوت‌های برجسته بین فروید و یونگ در نظریه‌های آن‌ها درباره ساختار ذهن این است که یونگ مفهوم ناخودآگاه جمعی را معرفی کرد. این مفهوم بیان می‌کند که بخشی از ذهن شامل تجربیات و الگوهایی است که از طریق نسل‌ها منتقل شده و بین تمامی انسان‌ها مشترک است. این دیدگاه یونگ، بر خلاف فروید که تمرکز بیشتری بر ناخودآگاه شخصی و تجربیات فردی داشت، به اهمیت تجربیات مشترک انسانی در شکل‌گیری رفتار و شخصیت تأکید دارد.

تمرکز بر ناخودآگاه جمعی

یونگ معتقد بود که ناخودآگاه جمعی شامل کهن‌الگوها است، که الگوهای اساسی و تکراری هستند که در اساطیر، داستان‌ها و فرهنگ‌های مختلف ظاهر می‌شوند. او بر این باور بود که این کهن‌الگوها نقش مهمی در روان انسان ایفا می‌کنند و به عنوان الگوهای بنیادین رفتار انسانی عمل می‌کنند. به عنوان مثال، کهن‌الگوهایی مانند “قهرمان”، “مادر”، و “سایه” در تمامی فرهنگ‌ها و تاریخ‌های مختلف یافت می‌شوند و نشان‌دهنده تجربیات مشترک انسانی هستند.

یونگ معتقد بود که درک و شناخت این کهن‌الگوها می‌تواند به افراد کمک کند تا به فهم عمیق‌تری از خود و رفتارهایشان دست یابند. او همچنین بر این باور بود که بسیاری از تعارضات روانی ناشی از تعارض بین کهن‌الگوهای ناخودآگاه جمعی و تجربیات فردی است. تحلیل و درک این کهن‌الگوها می‌تواند به فرایند درمان روانی و رشد فردی کمک کند.

دیدگاه مثبت‌تر یونگ

یونگ نسبت به فروید دیدگاه مثبت‌تری نسبت به رشد فردی و خودشناسی داشت. او معتقد بود که هر فرد باید به سمت تحقق خود و دستیابی به تمامیت روانی حرکت کند. یونگ به جای تمرکز بر جنبه‌های منفی و سرکوب‌شده ذهن، به رشد و توسعه جنبه‌های مثبت شخصیت توجه داشت. او فرایند تفرّد را به عنوان یک فرایند مادام‌العمر توصیف می‌کرد که در آن فرد به شناخت و پذیرش تمامی جنبه‌های شخصیت خود می‌پردازد.

یونگ بر این باور بود که رشد فردی شامل یکپارچه‌سازی تمامی جنبه‌های روانی است. این شامل پذیرش و درک ناخودآگاه، شناخت کهن‌الگوها و توسعه جنبه‌های مثبت شخصیت می‌شود. او معتقد بود که دستیابی به تمامیت روانی نیازمند تلاش مستمر و خودشناسی عمیق است و هر فرد باید به طور مداوم به توسعه و شناخت خود بپردازد.

ساختار ذهن

تقسیم‌بندی یونگ شامل لایه‌های بیشتری از ناخودآگاه است که تجربیات جمعی را نیز در بر می‌گیرد. این دیدگاه یونگ نسبت به فروید گسترده‌تر است و به شناخت بیشتری از جنبه‌های مختلف روان انسان منجر می‌شود. فروید بیشتر بر ناخودآگاه فردی و تجربیات کودکی تمرکز داشت، در حالی که یونگ به ناخودآگاه جمعی و کهن‌الگوهای مشترک بین تمامی انسان‌ها توجه داشت. این تفاوت‌ها نشان‌دهنده نگرش‌های مختلف این دو روانکاو به ساختار و کارکردهای ذهن انسان است.

یونگ همچنین به اهمیت اسطوره‌ها و داستان‌های فرهنگی در شکل‌گیری روان انسان تأکید داشت. او معتقد بود که این داستان‌ها و اسطوره‌ها بیانگر کهن‌الگوها و تجربیات مشترک انسانی هستند و می‌توانند به درک عمیق‌تری از روان انسان کمک کنند. این دیدگاه یونگ به تفاوت‌های فرهنگی و نقش آن‌ها در شکل‌گیری شخصیت و رفتار انسان توجه ویژه‌ای داشت.

اشتراکات نظریات کارل یونگ و زیگموند فروید

درباره آگاهی، نیمه‌آگاهی و ناخودآگاه

با وجود تفاوت‌های قابل توجه بین نظریات فروید و یونگ، این دو روانکاو بزرگ نیز اشتراکات مهمی در دیدگاه‌های خود دارند. در این بخش به بررسی اشتراکات نظریات آن‌ها درباره ساختار ذهن و فرآیندهای روانی می‌پردازیم.

تأکید بر ناخودآگاه

هر دو فروید و یونگ معتقد بودند که بخش بزرگی از ذهن انسان توسط ناخودآگاه کنترل می‌شود. فروید بر این باور بود که ناخودآگاه شامل تمایلات و تجربیات سرکوب‌شده است که تأثیر زیادی بر رفتار و شخصیت فرد دارند. به همین ترتیب، یونگ نیز به اهمیت ناخودآگاه تأکید داشت، اما آن را به دو بخش ناخودآگاه شخصی و ناخودآگاه جمعی تقسیم می‌کرد. این اشتراک در تأکید بر ناخودآگاه نشان‌دهنده اهمیت این مفهوم در نظریات هر دو روانکاو است.

ناخودآگاه در نظریات هر دو به عنوان مخزن تجربیات، خاطرات و تمایلاتی است که از آگاهی پنهان شده‌اند. این تجربیات و تمایلات می‌توانند به طور مستقیم و غیرمستقیم بر رفتار و واکنش‌های فرد تأثیر بگذارند. هر دو روانکاو معتقد بودند که تحلیل ناخودآگاه می‌تواند به درک عمیق‌تری از علل رفتارهای ناهنجار و اختلالات روانی کمک کند.

هم فروید و هم یونگ از روش‌های مختلفی برای دسترسی به ناخودآگاه استفاده می‌کردند. فروید از تکنیک‌هایی مانند تداعی آزاد و تفسیر رویا استفاده می‌کرد تا به لایه‌های پنهان ذهن دست یابد. یونگ نیز به تحلیل رویاها و همچنین مطالعه اساطیر و داستان‌های فرهنگی به عنوان ابزارهایی برای درک ناخودآگاه اهمیت می‌داد. این روش‌ها نشان‌دهنده اهمیت مشترک ناخودآگاه در فرآیند درمانی هر دو روانکاو است.

نقش تجربیات کودکی

یکی دیگر از اشتراکات بین نظریات فروید و یونگ، تأکید بر نقش تجربیات کودکی در شکل‌گیری شخصیت و رفتار فرد است. فروید معتقد بود که تجربیات اولیه کودکی، به ویژه در زمینه‌های جنسی، تأثیر زیادی بر شخصیت فرد دارند و بسیاری از تعارضات روانی ناشی از این تجربیات هستند. او بر این باور بود که سرکوب تمایلات و تجربیات در کودکی می‌تواند منجر به بروز اضطراب و اختلالات روانی در بزرگسالی شود.

یونگ نیز به اهمیت تجربیات کودکی اذعان داشت، اگرچه دیدگاه او درباره این تجربیات گسترده‌تر و متنوع‌تر بود. او معتقد بود که تجربیات کودکی نقش مهمی در شکل‌گیری ناخودآگاه شخصی دارند و می‌توانند بر رفتار و واکنش‌های فرد تأثیر بگذارند. با این حال، یونگ به جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی نیز توجه داشت و بر این باور بود که تجربیات مشترک فرهنگی و کهن‌الگوها نیز در شکل‌گیری روان فرد نقش دارند.

هر دو روانکاو به تحلیل و درک تجربیات کودکی به عنوان یک بخش مهم از فرآیند درمانی تأکید داشتند. فروید بر این باور بود که بازنگری و تحلیل تجربیات کودکی می‌تواند به کشف علل تعارضات روانی و درمان آن‌ها کمک کند. یونگ نیز به تحلیل رویاها و خاطرات کودکی به عنوان راهی برای درک ناخودآگاه و کهن‌الگوها اهمیت می‌داد.

اهمیت رویاها

یکی دیگر از اشتراکات مهم بین نظریات فروید و یونگ، اهمیت رویاها در درک ناخودآگاه و تحلیل روانی است. فروید معتقد بود که رویاها بازتابی از تمایلات و تجربیات سرکوب‌شده ناخودآگاه هستند و می‌توانند به عنوان دروازه‌ای به ناخودآگاه عمل کنند. او از تفسیر رویاها به عنوان یک ابزار مهم در فرآیند درمانی استفاده می‌کرد و معتقد بود که تحلیل رویاها می‌تواند به کشف تعارضات و تمایلات پنهان کمک کند.

یونگ نیز به اهمیت رویاها اذعان داشت، اما دیدگاه او درباره رویاها گسترده‌تر و جامع‌تر بود. او معتقد بود که رویاها نه تنها بازتابی از ناخودآگاه شخصی هستند، بلکه می‌توانند حاوی پیام‌ها و الگوهایی از ناخودآگاه جمعی و کهن‌الگوها باشند. یونگ بر این باور بود که تحلیل رویاها می‌تواند به درک عمیق‌تری از روان انسان و کهن‌الگوهای مشترک بین تمامی انسان‌ها کمک کند.

یونگ به تحلیل نمادها و الگوهای موجود در رویاها به عنوان راهی برای درک ناخودآگاه جمعی و کهن‌الگوها توجه داشت. او معتقد بود که هر رویایی می‌تواند حاوی پیام‌های مهمی درباره وضعیت روانی فرد و همچنین الگوهای بنیادین مشترک بین تمامی انسان‌ها باشد. این تحلیل‌ها می‌توانند به فهم عمیق‌تری از تعارضات درونی و فرآیندهای روانی کمک کنند.

هر دو روانکاو به روش‌های مختلفی برای تفسیر رویاها پرداختند. فروید بر جنبه‌های جنسی و سرکوب‌شده رویاها تأکید داشت، در حالی که یونگ به تحلیل نمادها و الگوهای موجود در رویاها به عنوان راهی برای درک ناخودآگاه جمعی و کهن‌الگوها توجه داشت. این تأکید مشترک بر اهمیت رویاها نشان‌دهنده نقش کلیدی آن‌ها در فرآیند تحلیل روانی و درمان است.

نقش تعارضات روانی

هر دو فروید و یونگ معتقد بودند که تعارضات روانی نقش مهمی در شکل‌گیری اختلالات روانی دارند. فروید بر این باور بود که تعارضات بین تمایلات سرکوب‌شده و نیروهای سرکوب‌گر درون فرد، منجر به بروز اضطراب و اختلالات روانی می‌شوند. او معتقد بود که این تعارضات عمدتاً ناشی از تمایلات جنسی سرکوب‌شده و تجربیات کودکی هستند.

یونگ نیز به اهمیت تعارضات روانی اذعان داشت، اما دیدگاه او درباره این تعارضات گسترده‌تر بود. او معتقد بود که تعارضات بین کهن‌الگوهای ناخودآگاه جمعی و تجربیات فردی می‌توانند منجر به بروز اختلالات روانی شوند. یونگ بر این باور بود که تحلیل و درک این تعارضات می‌تواند به فرآیند درمانی و رشد فردی کمک کند.

هر دو روانکاو به تحلیل تعارضات روانی به عنوان یک بخش مهم از فرآیند درمانی تأکید داشتند. فروید معتقد بود که بازنگری و تحلیل تعارضات درونی می‌تواند به کشف علل اختلالات روانی و درمان آن‌ها کمک کند. یونگ نیز به تحلیل تعارضات بین کهن‌الگوهای ناخودآگاه جمعی و تجربیات فردی به عنوان راهی برای درک ناخودآگاه و کهن‌الگوها اهمیت می‌داد.

نتیجه‌گیری

با وجود تفاوت‌های قابل توجه بین نظریات فروید و یونگ، این دو روانکاو بزرگ اشتراکات مهمی نیز در دیدگاه‌های خود دارند. تأکید بر ناخودآگاه، نقش تجربیات کودکی، اهمیت رویاها و تحلیل تعارضات روانی از جمله اشتراکات برجسته این دو نظریه است. هر دو روانکاو به تحلیل و درک این جنبه‌های مختلف روان انسان به عنوان ابزارهای مهمی برای درک رفتارها و تعارضات روانی و همچنین برای فرآیند درمانی تأکید داشتند.

شناخت این اشتراکات می‌تواند به درک عمیق‌تری از نظریات این دو روانکاو و کاربردهای آن‌ها در روانشناسی مدرن کمک کند. برای مطالعه بیشتر و دیدگاه‌های جزئی‌تر، می‌توانید به منابع معتبر روانشناسی مراجعه کنید. همچنین، تحلیل و مقایسه دقیق این دو نظریه می‌تواند به درک بهتر از نقش ناخودآگاه و فرآیندهای روانی در زندگی روزمره کمک کند. نظریه‌های فروید و یونگ، هر دو، با ارائه دیدگاه‌های متفاوت و منحصر به فرد، به شناخت عمیق‌تری از ذهن و روان انسان منجر شده‌اند و هر یک به نوبه خود، ابزارهای مفیدی برای تحلیل و درک رفتارهای انسانی فراهم کرده‌اند.

برای مطالعه بیشتر درباره نظریه‌های فروید و یونگ می‌توانید به کتاب‌های زیر مراجعه کنید:

• “تفسیر رویا” نوشته زیگموند فروید
• “روان‌شناسی ناخودآگاه” نوشته کارل یونگ

اختلال شخصیت مرزی (BPD)

اختلال شخصیت مرزی (Borderline Personality Disorder – BPD) یک اختلال روانی جدی و پیچیده است که با نوسانات شدید و ناپایدار در خلق و خو، احساسات، روابط بین فردی و رفتارها مشخص می‌شود. افراد مبتلا به BPD ممکن است به طور ناگهانی و بی‌پروا عمل کنند، رفتارهای پرخطر انجام دهند، به سرعت دچار تغییرات خلقی شوند، خشم شدیدی را تجربه کنند، احساس بی‌حسی داشته باشند یا دچار افکار پارانوئید شوند. در این مقاله، به بررسی جامع اختلال شخصیت مرزی، انواع، علائم، دلایل و روش‌های درمانی آن می‌پردازیم.

شیوع و تشخیص اختلال شخصیت مرزی

طبق آمار، حدود 1.4٪ از جمعیت بالغ به اختلال شخصیت مرزی مبتلا هستند و تقریباً سه‌چهارم از تشخیص‌ها در زنان صورت می‌گیرد. با این حال، برخی متخصصان معتقدند که این اختلاف ممکن است به دلیل تشخیص‌های اشتباه بیشتر در مردان باشد. اختلال شخصیت مرزی یکی از اختلالات شخصیتی شناخته شده توسط انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) است و در DSM-5 به عنوان یک اختلال شخصیتی خوشه B دسته‌بندی می‌شود که شامل رفتارهای نمایشی، بیش از حد احساسی و غیرقابل پیش‌بینی است.

انواع اختلال شخصیت مرزی

برخی پژوهشگران معتقدند که اختلال شخصیت مرزی دارای زیرگونه‌ها یا انواع مختلفی است. به عنوان مثال، یک مطالعه در سال 2017 بیماران BPD را به سه دسته تقسیم کرد:

1. ویژگی‌های هسته‌ای BPD: افراد با ویژگی‌های اصلی و عمومی BPD.
2. ویژگی‌های برون‌گرایی/بیرونی: شامل رفتارهای نمایشی، خودشیفته و ضد اجتماعی.
3. ویژگی‌های شیزوتایپی/پارانویا: شامل تفکرات پارانوئید و شیزوتایپی.

مطالعه دیگری نشان می‌دهد که سه زیرگروه دیگر شامل اختلال تنظیم (مرتبط با اضطراب عمومی و هراس)، حساسیت به رد، و شکست در روان‌سازی (پیش‌بینی‌کننده PTSD) وجود دارد. همچنین یک مطالعه در سال 2015 پیشنهاد می‌دهد که پنج زیرگروه برای BPD وجود دارد: تکانشی، وابسته، عاطفی، تهی، و تهاجمی.

علائم اختلال شخصیت مرزی

علائم رفتاری

افراد مبتلا به BPD ممکن است رفتارهای پرخطر و تکانشی انجام دهند، مانند خریدهای افراطی، مصرف بیش از حد مواد مخدر یا الکل، شرکت در روابط جنسی پرخطر، و خوردن بیش از حد. این افراد نیز ممکن است به رفتارهای خودآزارانه مانند بریدن یا سوزاندن و تلاش برای خودکشی مبادرت ورزند.

علائم عاطفی

ناپایداری عاطفی یکی از ویژگی‌های کلیدی BPD است. افراد مبتلا ممکن است تغییرات سریع و شدید در خلق و خو داشته باشند که می‌تواند از چند دقیقه تا چند روز طول بکشد. خشم، اضطراب، و احساس پوچی فراگیر نیز رایج است.

علائم در روابط

افراد مبتلا به BPD معمولاً روابط ناپایداری دارند که با نزاع‌های مکرر، مشاجره‌ها و جدایی‌ها همراه است. این افراد ترس شدیدی از ترک شدن دارند و ممکن است برای جلوگیری از ترک شدن واقعی یا خیالی، رفتارهای تکانشی انجام دهند. همچنین معمول است که فرد مبتلا به BPD یک “شخص محبوب” داشته باشد که احساس می‌کند بدون او نمی‌تواند زندگی کند.

علائم در خودتصویر

افراد مبتلا به BPD مشکلاتی در پایداری حس خود دارند و ممکن است تغییرات زیادی در احساسات خود درباره خود گزارش دهند. یک لحظه ممکن است احساس خوبی نسبت به خود داشته باشند و لحظه بعد احساس کنند که بد یا حتی شیطانی هستند.

تغییرات در تفکر مرتبط با استرس

تحت شرایط استرس، افراد مبتلا به BPD ممکن است تغییراتی در تفکر خود تجربه کنند، از جمله افکار پارانوئید یا جدایی (احساس دوری، بی‌حسی، یا احساس غیر واقعی بودن).

شرایط مرتبط و همزمان با اختلال شخصیت مرزی

شرایط مرتبط

تشخیص BPD می‌تواند با تشخیص‌های مشابه دیگری مانند اختلال دو قطبی، اختلال شخصیت نمایشی و اختلال شخصیت خودشیفته تداخل داشته باشد. تفکیک صحیح این شرایط برای پیدا کردن درمان مناسب ضروری است.

شرایط همزمان

اختلال شخصیت مرزی معمولاً با برخی شرایط روانی دیگر همزمان رخ می‌دهد که می‌تواند تشخیص را پیچیده‌تر کند. شرایطی مانند اختلالات اضطرابی، اختلال دو قطبی، افسردگی، اختلالات خوردن، PTSD، اختلال مصرف مواد و ADHD اغلب با BPD همزمان دیده می‌شوند.

علل اختلال شخصیت مرزی

علت دقیق BPD هنوز ناشناخته است، اما تحقیقات نشان می‌دهند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در توسعه این اختلال نقش دارند. برخی از علل پیشنهادی شامل تفاوت‌های ساختاری و عملکردی در مغز، ژنتیک و تجارب منفی در دوران کودکی مانند سوءاستفاده، تروما و غفلت هستند.

عوامل خطر برای اختلال شخصیت مرزی

برخی عوامل ممکن است خطر ابتلا به BPD را افزایش دهند، مانند رها شدن در دوران کودکی یا نوجوانی، تجربه سوءاستفاده، داشتن اختلال در زندگی خانوادگی و مهارت‌های ارتباطی ضعیف در خانواده. این عوامل خطر به معنای قطعیت ابتلا به BPD نیستند و افرادی بدون این عوامل نیز ممکن است به این اختلال مبتلا شوند.

درمان اختلال شخصیت مرزی

روان‌درمانی

روان‌درمانی درمان اصلی برای BPD است و می‌تواند شامل مشارکت خانواده، دوستان یا مراقبان نیز باشد. برخی از انواع روان‌درمانی موثر برای BPD عبارتند از:

• درمان رفتار دیالکتیکی (DBT): نوعی از درمان شناختی-رفتاری که بر آموزش مهارت‌های مقابله با استرس، تنظیم هیجانی و بهبود روابط تمرکز دارد.
• درمان مبتنی بر ذهنیت (MBT): که به افراد کمک می‌کند بهتر تشخیص دهند که چگونه افکار و احساساتشان با رفتارهایشان مرتبط است.
• گروه‌درمانی: شرکت در گروه‌های درمانی با دیگر افرادی که BPD دارند.

داروها

داروها ممکن است برای درمان برخی از علائم BPD مانند افسردگی یا تغییرات خلقی تجویز شوند. این داروها می‌توانند شامل ضدافسردگی‌ها، داروهای ضدروان‌پریشی، داروهای ضد اضطراب و تثبیت‌کننده‌های خلقی باشند.

درمان‌های دیگر

در مواقع بحرانی، بستری شدن یا درمان‌های فشرده‌تر ممکن است برای فردی با BPD ضروری باشد. درمان بستری رایج است و می‌تواند به کاهش رفتارهای خودآزارانه و خودکشی کمک کند.

عوارض اختلال شخصیت مرزی

اگر BPD بدون درمان باقی بماند، افراد مبتلا ممکن است در معرض خطر بیشتری برای افسردگی، سوءاستفاده از مواد مخدر یا الکل، رفتارهای خودآزارانه و تلاش برای خودکشی قرار گیرند. تقریباً یک نفر از هر ده نفر مبتلا به BPD ممکن است در نهایت خودکشی کند.

اگر افکار خودکشی دارید، برای حمایت و کمک از یک مشاور آموزش دیده با اورژانس اجتماعی با شماره 123 تماس بگیرید. اگر خود یا یکی از عزیزانتان در معرض خطر فوری هستید، با 123 تماس بگیرید.

مقابله با اختلال شخصیت مرزی

درمان مناسب را جستجو کنید

اولین و مهمترین گام در مقابله با اختلال شخصیت مرزی (BPD) جستجوی درمان مناسب است. اگر شما یا یکی از عزیزانتان علائم BPD را تجربه می‌کنید، مراجعه به یک متخصص سلامت روان مجاز مانند مشاور سلامت روان، مددکار اجتماعی، روان‌شناس یا روان‌پزشک ضروری است.

فرآیند تشخیص

تشخیص دقیق BPD نیازمند ارزیابی جامع است که شامل مصاحبه‌های بالینی، پرسشنامه‌ها و مشاهده رفتارهای فردی است. این ارزیابی به متخصصان کمک می‌کند تا الگوهای ناپایدار خلق و خو، روابط و رفتارهای تکانشی را تشخیص دهند. همچنین، تشخیص صحیح برای تمایز بین BPD و سایر اختلالات روانی که علائم مشابهی دارند مانند اختلال دو قطبی و اختلالات اضطرابی ضروری است.

برنامه درمانی شخصی‌سازی شده

پس از تشخیص، متخصص سلامت روان می‌تواند یک برنامه درمانی شخصی‌سازی شده تهیه کند که ممکن است شامل روان‌درمانی، داروها و آموزش مهارت‌های مقابله با استرس باشد. این برنامه درمانی باید بر اساس نیازها و شرایط خاص فرد مبتلا طراحی شود تا بهترین نتایج را ارائه دهد.

پایبندی به برنامه درمانی

اهمیت پایبندی

پایبندی به برنامه درمانی برای دستیابی به نتایج مطلوب حیاتی است. درمان مستمر و پیوسته می‌تواند به طور قابل توجهی علائم BPD را کاهش دهد.

روان‌درمانی

روان‌درمانی به ویژه درمان رفتار دیالکتیکی (DBT) و درمان مبتنی بر ذهنیت (MBT) می‌توانند ابزارهای موثری برای مدیریت علائم BPD باشند. شرکت منظم در جلسات درمانی و تمرین مهارت‌های آموخته شده در زندگی روزمره، نقش کلیدی در بهبود علائم دارد.

دارودرمانی

در برخی موارد، داروها ممکن است برای مدیریت علائمی مانند افسردگی، اضطراب و نوسانات خلقی تجویز شوند. پایبندی به مصرف منظم داروها طبق دستور پزشک و پیگیری اثرات آن‌ها از طریق مشاوره‌های دوره‌ای با پزشک می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.

شناخت عوامل تحریک

شناسایی و مدیریت عوامل تحریک

شناخت عواملی که می‌توانند علائم BPD را تشدید کنند، به شما کمک می‌کند تا استراتژی‌های موثری برای مقابله با آن‌ها ایجاد کنید. عوامل تحریک می‌توانند شامل خاطرات تجربه‌های منفی گذشته، احساس طرد شدن یا ترک شدن توسط دیگران باشند.

تکنیک‌های مقابله

تکنیک‌های مختلفی مانند تمرین‌های ذهن‌آگاهی، مدیتیشن، و تمرینات تنفسی می‌توانند به مدیریت استرس و کاهش واکنش‌های عاطفی کمک کنند. همچنین، نوشتن در مورد احساسات و افکار در یک دفترچه روزانه می‌تواند به شناسایی الگوهای رفتاری و عاطفی کمک کند.

زمان دادن به خود

روند بهبود

به دلایلی که هنوز به طور کامل روشن نشده است، علائم BPD تمایل به کاهش در دوران میانسالی دارند. بسیاری از افراد مبتلا به BPD شروع به مشاهده بهبود در حدود سن 40 سالگی می‌کنند.

صبر و پشتکار

در طول روند درمان، داشتن صبر و پشتکار بسیار مهم است. بهبودی از BPD یک فرآیند طولانی و پیچیده است و ممکن است زمان ببرد تا تغییرات مثبت قابل توجهی مشاهده شود. حمایت خانواده و دوستان در این مسیر نقش مهمی ایفا می‌کند و می‌تواند انگیزه‌ای برای ادامه درمان باشد.

ایجاد یک شبکه حمایتی

حمایت خانواده و دوستان

ایجاد و نگهداری از یک شبکه حمایتی قوی می‌تواند تأثیر مثبتی بر روند بهبودی داشته باشد. گفتگو با افراد نزدیک و توضیح دادن درباره شرایط خود می‌تواند به کاهش سوءتفاهم‌ها و ایجاد فضای حمایتی کمک کند.

گروه‌های حمایتی

پیوستن به گروه‌های حمایتی می‌تواند فرصتی برای ارتباط با افرادی باشد که تجربیات مشابهی دارند. این گروه‌ها می‌توانند منابعی ارزشمند برای مشاوره، تشویق و یادگیری از تجربیات دیگران فراهم کنند.

منابع برای کمک و حمایت

خطوط مشاوره

استفاده از خطوط مشاوره می‌تواند در مواقع بحران و نیاز به حمایت فوری مفید باشد. این خدمات می‌توانند مشاوره و حمایت‌های فوری ارائه دهند و شما را به منابع دیگر مرتبط کنند.

کتاب‌ها و منابع آموزشی

مطالعه کتاب‌ها و منابع آموزشی در مورد BPD می‌تواند به شما کمک کند تا بیشتر درباره اختلال و روش‌های مدیریت آن بدانید. این منابع می‌توانند ابزارهای کاربردی و راهکارهای موثر برای مقابله با علائم BPD ارائه دهند.

برنامه‌های درمانی آنلاین

برنامه‌های درمانی آنلاین می‌توانند دسترسی به روان‌درمانی و حمایت‌های دیگر را آسان‌تر کنند. این برنامه‌ها می‌توانند گزینه‌ای مناسب برای افرادی باشند که دسترسی به خدمات حضوری ندارند یا ترجیح می‌دهند از طریق اینترنت درمان شوند.

منابع برای کمک و حمایت

• انجمن‌های حمایتی: پیوستن به گروه‌های حمایتی می‌تواند به شما کمک کند تا با دیگرانی که شرایط مشابهی دارند ارتباط برقرار کنید.
• خطوط مشاوره: اگر نیاز به صحبت با کسی دارید، خطوط مشاوره می‌توانند حمایت فوری ارائه دهند.
• کتاب‌ها و منابع آموزشی: خواندن کتاب‌ها و مقالات آموزشی می‌تواند به شما کمک کند تا بیشتر درباره BPD و راه‌های مدیریت آن بدانید.
• برنامه‌های درمانی آنلاین: دسترسی به روان‌درمانی و حمایت‌های دیگر را آسان‌تر می‌کنند.

نتیجه‌گیری

اختلال شخصیت مرزی یک اختلال پیچیده و چالش‌برانگیز است، اما با تشخیص صحیح و درمان مناسب، بسیاری از افراد می‌توانند زندگی بهتری داشته باشند و بهبود یابند. حمایت خانواده، دوستان و جامعه نیز نقش مهمی در مدیریت و بهبود این اختلال دارد. امید به بهبود و زندگی بهتر با BPD ممکن است، و با تلاش و همکاری می‌توان به این هدف دست یافت.

سید مسعود علوی پور

منابع

1. National Alliance on Mental Illness. Borderline personality disorder.
2. American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition.
3. Smits ML, Feenstra DJ, Bales DL, et al. Subtypes of borderline personality disorder patients: a cluster-analytic approach. Borderline Pers Dis Emotion Dysregul. 2017;4:16. doi:10.1186/s40479-017-0066-4
4. Rebok F, Teti G, Fantini A, et al. Types of borderline personality disorder (BPD) in patients admitted for suicide-related behavior. Psychiatr Q. 2015;86:49-60. doi:10.1007/s11126-014-9317-3
5. Cleveland Clinic. Borderline personality disorder (BPD).
6. National Institute of Mental Health. Borderline personality disorder.
7. Cleveland Clinic. Borderline personality disorder (BPD): Diagnosis and tests.
8. Krause-Utz A, Frost R, Winter D, Elzinga BM. Dissociation and alterations in brain function and structure: Implications for borderline personality disorder. Curr Psychiatry Rep. 2017;19(1):6. doi:10.1007/s11920-017-0757-y
9. Cattane N, Rossi R, Lanfredi M, Cattaneo A. Borderline personality disorder and childhood trauma: Exploring the affected biological systems and mechanisms. BMC Psychiatry. 2017;17(1):221. doi:10.1186/s12888-017-1383-2
10. U.S. Department of Health & Human Services. Borderline personality disorder. MentalHealth.gov.
11. Choi-Kain LW, Finch EF, Masland SR, Jenkins JA, Unruh BT. What works in the treatment of borderline personality disorder. Curr Behav Neurosci Rep. 2017;4(1):21–30. doi:10.1007/s40473-017-0103-z
12. Stoffers JM, Völlm BA, Rücker G, Timmer A, Huband N, Lieb K. Psychological therapies for people with borderline personality disorder. Cochrane Database Syst Rev. 2012;2012(8):CD005652. doi:10.1002/14651858.CD005652.pub2
13. Ripoll LH. Psychopharmacologic treatment of borderline personality disorder. Dialogues Clin Neurosci. 2013;15(2):213–224.
14. Zanarini MC, Frankenburg FR, Reich B, Conkey LC, Fitzmaurice GM. Treatment rates for patients with borderline personality disorder and other personality disorders: A 16-year study. Psychiatric Serv. 2015;66(1):15-20. doi:10.1176/appi.ps.201400055
15. Paris J. Suicidality in borderline personality disorder. Medicina (Kaunas). 2019;55(6):223. doi:10.3390/medicina55060223

16. Cleveland Clinic. Borderline personality disorder (BPD): Outlook/prognosis.

تعریف و علائم اختلال شخصیت ضداجتماعی (ASPD)

تعریف

اختلال شخصیت ضداجتماعی (ASPD) یک اختلال روانی پیچیده است که با الگوی رفتاری طولانی‌مدت و مداوم از نقض حقوق دیگران و بی‌توجهی به قوانین و هنجارهای اجتماعی شناخته می‌شود. این اختلال معمولاً در اوایل بزرگسالی تشخیص داده می‌شود و رفتارهای ناپایدار، بی‌مسئولیت و بی‌احساس از ویژگی‌های بارز آن هستند.

علائم

• نقض حقوق دیگران: عدم احترام به قوانین و هنجارهای اجتماعی.
• دروغ‌گویی و فریبکاری: استفاده مداوم از دروغ برای منافع شخصی.
• تکانش‌گری و عدم برنامه‌ریزی: ناتوانی در برنامه‌ریزی برای آینده و تصمیم‌گیری‌های ناگهانی.
• تحریک‌پذیری و تهاجم: رفتارهای تهاجمی و پرخاشگرانه.
• بی‌توجهی به ایمنی خود و دیگران: نادیده‌گرفتن خطرات و بی‌توجهی به ایمنی.
• عدم پشیمانی: ناتوانی در ابراز احساس پشیمانی یا گناه پس از انجام رفتارهای نادرست.

علل و عوامل مؤثر در بروز ASPD

عوامل ژنتیکی

تحقیقات نشان داده‌اند که عوامل ژنتیکی می‌توانند در بروز ASPD نقش داشته باشند. افراد با سابقه خانوادگی اختلالات روانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به این اختلال هستند.

عوامل محیطی

تجربیات دوران کودکی، از جمله سوءاستفاده یا نادیده‌گیری، می‌توانند خطر ابتلا به ASPD را افزایش دهند. محیط‌های خانوادگی نامناسب و ارتباطات ناپایدار نیز می‌توانند در توسعه این اختلال نقش داشته باشند.

عوامل روان‌شناختی

عوامل روان‌شناختی مانند ناتوانی در ایجاد روابط پایدار، مشکلات در کنترل تکانه‌ها و ناتوانی در همدلی با دیگران می‌توانند به بروز ASPD کمک کنند.

تشخیص و معیارها

تشخیص

تشخیص ASPD بر اساس معیارهای مشخصی از جمله علائم رفتاری و تاریخچه زندگی فرد توسط روانپزشک یا روان‌شناس صورت می‌گیرد. این معیارها شامل الگوهای رفتاری پایدار از دوران کودکی و نوجوانی است که تا بزرگسالی ادامه می‌یابد.

معیارهای تشخیص

• الگوی مداوم از نقض حقوق دیگران
• عدم مسئولیت‌پذیری مداوم
• رفتارهای تکانشی و برنامه‌ریزی نشده
• عدم پشیمانی پس از انجام رفتارهای نادرست

درمان اختلال شخصیت ضداجتماعی

روان‌درمانی

روان‌درمانی می‌تواند به افراد مبتلا به ASPD کمک کند تا رفتارهای خود را شناسایی کرده و تغییر دهند. این درمان شامل تکنیک‌های مختلفی از جمله درمان شناختی-رفتاری (CBT) است که به فرد کمک می‌کند الگوهای فکری و رفتاری منفی خود را تغییر دهد.

دارودرمانی

در برخی موارد، دارودرمانی می‌تواند به کاهش علائم اختلال کمک کند. این داروها می‌توانند به کنترل تحریک‌پذیری و تکانش‌گری کمک کنند، اگرچه ASPD به طور کلی با دارو درمان نمی‌شود.

نقش خانواده و حمایت اجتماعی

حمایت خانوادگی

حمایت و درک خانواده می‌تواند در مدیریت ASPD نقش مهمی ایفا کند. آموزش خانواده‌ها درباره این اختلال و نحوه برخورد با رفتارهای بیمار می‌تواند به بهبود روابط خانوادگی و کاهش تنش‌ها کمک کند.

حمایت اجتماعی

شبکه‌های حمایت اجتماعی، از جمله گروه‌های پشتیبانی و مشاوره، می‌توانند به افراد مبتلا به ASPD کمک کنند تا با چالش‌های خود مواجه شوند و رفتارهای اجتماعی مناسبی را یاد بگیرند.

تاثیرات ASPD بر زندگی فردی و اجتماعی

تاثیرات فردی

افراد مبتلا به ASPD اغلب با مشکلات متعددی در زندگی شخصی خود مواجه می‌شوند. این مشکلات می‌توانند شامل ناتوانی در حفظ روابط پایدار، مشکلات مالی ناشی از رفتارهای بی‌مسئولیتانه و مشکلات قانونی ناشی از رفتارهای ضد اجتماعی باشند.

تاثیرات اجتماعی

رفتارهای ضداجتماعی و ناتوانی در رعایت هنجارهای اجتماعی می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در محیط کار، روابط دوستانه و خانواده شود. افراد مبتلا به ASPD ممکن است به دلیل رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی و خطرناک از جامعه طرد شوند.

تفاوت ASPD با دیگر اختلالات شخصیت

اختلال شخصیت مرزی (BPD)

اختلال شخصیت مرزی (BPD) و ASPD هر دو با مشکلات در روابط و رفتارهای تکانشی شناخته می‌شوند، اما تفاوت‌های مهمی دارند. افراد مبتلا به BPD اغلب دارای احساسات ناپایدار و ترس از رهاشدگی هستند، در حالی که افراد مبتلا به ASPD بیشتر بر رفتارهای ضد اجتماعی و بی‌توجهی به حقوق دیگران تمرکز دارند.

اختلال شخصیت خودشیفته (NPD)

اختلال شخصیت خودشیفته (NPD) با احساس بزرگ‌بینی و نیاز به تحسین مداوم شناخته می‌شود. در حالی که افراد مبتلا به NPD ممکن است نیز به دیگران آسیب برسانند، انگیزه‌های آنها بیشتر از نیاز به تحسین و توجه ناشی می‌شود، نه از بی‌توجهی به حقوق دیگران که در ASPD دیده می‌شود.

راهکارهای پیشگیری و مدیریت ASPD

آموزش و آگاهی

افزایش آگاهی عمومی درباره ASPD و آموزش خانواده‌ها و متخصصان می‌تواند به پیشگیری و مدیریت این اختلال کمک کند. آگاهی از علائم و نشانه‌های اولیه می‌تواند به تشخیص زودهنگام و مداخله موثر کمک کند.

مداخله زودهنگام

مداخله زودهنگام، به ویژه در دوران کودکی و نوجوانی، می‌تواند به کاهش شدت و تاثیرات ASPD کمک کند. برنامه‌های آموزشی و مشاوره‌ای می‌توانند به کودکان و نوجوانان کمک کنند تا مهارت‌های اجتماعی و مدیریت تکانه‌ها را یاد بگیرند.

نتیجه‌گیری

اختلال شخصیت ضداجتماعی یک اختلال روانی پیچیده و چالش‌برانگیز است که نیازمند توجه و درمان تخصصی است. شناخت علائم، علل و راه‌های درمان این اختلال می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کند. درمان‌های روان‌شناختی و دارویی، همراه با حمایت خانوادگی و اجتماعی، می‌توانند در مدیریت و کاهش علائم این اختلال موثر باشند. افزایش آگاهی و آموزش می‌تواند به پیشگیری و مداخله زودهنگام کمک کند، و به افراد مبتلا کمک کند تا زندگی بهتری داشته باشند.

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال : علائم، علل و درمان

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال یکی از اختلالات پیچیده و چالش‌برانگیز روانی است که می‌تواند تأثیرات عمیقی بر زندگی فرد و اطرافیانش داشته باشد. این اختلال با الگوی فراگیر نقص‌های اجتماعی و بین فردی مشخص می‌شود و باعث می‌شود افراد مبتلا، ارتباطات اجتماعی و روابط نزدیک را به دشواری تجربه کنند.

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال در DSM-5 سومین اختلال از خوشه A می باشد.

علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

علائم عمده

بر اساس نسخه پنجم «راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی» (DSM-5)، افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی باید حداقل پنج مورد از علائم زیر را تجربه کنند:

1. افکار ارجاعی: تفسیرهای نادرست از حوادث یا رویدادهای علّی به عنوان داشتن معنای غیرعادی مخصوصاً برای فرد.
2. باورهای عجیب یا تفکر جادویی: باورهایی که رفتار را تحت تأثیر قرار می‌دهند و با هنجارهای فرهنگی ناسازگارند.
3. تجربیات ادراکی غیرعادی: شامل توهمات بدنی یا ادراکی.
4. تفکر و گفتار عجیب: گفتاری که گنگ یا نامفهوم است و دیگران را گیج می‌کند.
5. سوءظن و اندیشه‌های پارانوئید: دیدگاه‌های شکاکانه و پارانوئید نسبت به دیگران.
6. عاطفه نامناسب و محدود: نشان دادن احساسات کم و نامناسب در طول تعاملات.
7. رفتار یا ظاهر عجیب، غیرعادی یا خاص: رفتارها و ظاهرهای غیرمتعارف.
8. کمبود دوستان نزدیک: فقدان دوستان یا محرمان نزدیک به جز بستگان درجه یک.
9. اضطراب اجتماعی بیش از حد: اضطراب اجتماعی که با آشنایی کاهش نمی‌یابد و بیشتر با ترس‌های پارانوئید مرتبط است.

علائم در کودکی و نوجوانی

علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپی ممکن است از دوران کودکی یا نوجوانی آغاز شوند. این علائم شامل موارد زیر می‌شوند:

• روابط ضعیف با همسالان: دشواری در برقراری و حفظ روابط دوستانه.
• اضطراب اجتماعی و انزوا: احساس اضطراب شدید در محیط‌های اجتماعی و تمایل به انزوا.
• ناکامی در مدرسه: عدم دستیابی به موفقیت‌های تحصیلی مورد انتظار.
• حساسیت بیش از حد: واکنش‌های شدید به محرک‌های محیطی.
• افکار و زبان عجیب: استفاده از زبان غیرعادی و داشتن افکار عجیب.
• خیالات عجیب و غریب: داشتن خیالات و تصورات غیرمعمول.

علل اختلال شخصیت اسکیزوتایپی

اختلال شخصیت اسکیزوتایپی علل متعددی دارد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی هستند. تحقیقات نشان می‌دهند که:

• عوامل ژنتیکی: وجود خویشاوندان درجه یک مبتلا به اسکیزوفرنی احتمال بروز اختلال شخصیت اسکیزوتایپی را افزایش می‌دهد.
• عوامل محیطی: تجربیات زندگی منفی، مانند سوءاستفاده یا بی‌توجهی در دوران کودکی، می‌توانند نقش مهمی در توسعه این اختلال داشته باشند.

در مطالعات جامعه‌ای، شیوع اختلال شخصیت اسکیزوتایپی از ۰.۶ درصد در جمعیت نروژ تا ۴.۶ درصد در نمونه‌های گرفته شده از ایالات متحده متفاوت است. در ایران، شیوع این اختلال به طور دقیق مشخص نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهند که نرخ شیوع آن مشابه با دیگر کشورهاست.

نقش باورهای خرافی در تشدید اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

باورهای خرافی می‌توانند نقش مهمی در تشدید و افزایش علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپال ایفا کنند. افراد مبتلا به این اختلال غالباً تمایل دارند تا به تفکرات جادویی و باورهای خرافی اعتماد کنند. این باورها می‌توانند شامل اعتقاد به قدرت‌های فوق‌طبیعی، پیش‌بینی آینده از طریق علائم مختلف، یا ارتباط با ارواح و نیروهای نامرئی باشند. این نوع تفکرات و باورها نه تنها می‌تواند باعث تقویت الگوهای فکری غیر معمول و عجیب در این افراد شود، بلکه ممکن است تعاملات اجتماعی آنها را نیز تحت تأثیر قرار دهد، زیرا دیگران ممکن است این باورها را درک نکنند یا آن‌ها را غیر منطقی بدانند.

باورهای خرافی می‌توانند به انزوای اجتماعی و افزایش اضطراب اجتماعی در افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال منجر شوند. زمانی که این افراد با دیگران در مورد باورهای خرافی خود صحبت می‌کنند و با واکنش‌های منفی یا بی‌تفاوتی مواجه می‌شوند، ممکن است بیشتر از جامعه فاصله بگیرند و به دنیای درونی و افکار خود پناه ببرند. این مسئله می‌تواند چرخه‌ای منفی ایجاد کند که در آن فرد به مرور زمان بیشتر در افکار غیر واقعی و خرافی غوطه‌ور شود و از تعاملات اجتماعی سالم دوری کند، که در نهایت به تشدید علائم و افزایش شدت اختلال منجر می‌شود.

تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوتایپی

فرآیند تشخیص

تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوتایپی توسط یک حرفه‌ای سلامت روان انجام می‌شود. این تشخیص شامل:

• مصاحبه جامع: جمع‌آوری تاریخچه علائم و ارزیابی اختلالات ناشی از آنها.
• مشاهده: مشاهده فرد در طول مصاحبه برای تشخیص نشانه‌های وضعیت.
• ابزارهای ارزیابی: استفاده از پرسشنامه‌ها و سوالات تشخیصی خاص.

رد سایر اختلالات

قبل از تشخیص نهایی، پزشک باید سایر اختلالاتی که می‌توانند علائم مشابهی داشته باشند را رد کند. این اختلالات شامل اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، اختلالات روانی، اختلالات عصبی‌رشدی و سایر اختلالات شخصیت می‌شوند.

درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپی

روان‌درمانی

روان‌درمانی می‌تواند به کاهش شدت علائم و بهبود عملکرد فرد کمک کند. درمان‌های روان‌درمانی شامل موارد زیر هستند:

• درمان شناختی-رفتاری: به منظور رسیدگی به الگوهای تفکر تحریف شده و آموزش مهارت‌های اجتماعی.
• درمان خانواده: کمک به اعضای خانواده برای درک علائم و بهبود ارتباط و حمایت از فرد.

دارودرمانی

در حالی که داروی خاصی برای درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپی وجود ندارد، داروها ممکن است برای درمان افسردگی، اضطراب یا علائم روانی استفاده شوند. برخی از داروها می‌توانند تفکر تحریف‌شده را کاهش دهند.

مقابله و زندگی با اختلال شخصیت اسکیزوتایپی

تجارب زندگی مثبت می‌توانند کلید مقابله با اختلال شخصیت اسکیزوتایپی باشند. تشکیل روابط، حتی با دشواری، می‌تواند استرس مرتبط با این اختلال را کاهش دهد. همچنین، حس دستیابی و موفقیت می‌تواند علائم را کاهش دهد. یافتن شغل، داوطلب شدن، رفتن به مدرسه یا شرکت در فعالیت‌های اجتماعی می‌تواند مفید باشد.

چالش‌ها و فرصت‌ها در جامعه ایران

فرهنگ و پذیرش اجتماعی

در جامعه ایران، فرهنگ و ارزش‌های اجتماعی می‌توانند نقش مهمی در پذیرش و حمایت از افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی داشته باشند. آموزش عمومی و افزایش آگاهی می‌تواند به کاهش انگ اجتماعی و بهبود پذیرش کمک کند.

دسترسی به خدمات روان‌شناختی

دسترسی به خدمات روان‌شناختی با کیفیت و مناسب برای تشخیص و درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپی در ایران چالش‌های خاص خود را دارد. افزایش دسترسی به مراکز مشاوره و روان‌درمانی و تقویت آموزش تخصصی برای حرفه‌ای‌های سلامت روان می‌تواند بهبود قابل توجهی در ارائه خدمات ایجاد کند.

اهمیت حمایت خانواده

حمایت خانواده نقش حیاتی در مدیریت اختلال شخصیت اسکیزوتایپی دارد. آموزش خانواده‌ها در مورد این اختلال و ارائه راهکارهای مناسب برای حمایت از افراد مبتلا می‌تواند تاثیر مثبتی در بهبود کیفیت زندگی آنان داشته باشد.

نتیجه‌گیری

اختلال شخصیت اسکیزوتایپی یکی از اختلالات پیچیده و چالش‌برانگیز روانی است که نیاز به تشخیص و درمان دقیق و جامع دارد. با توجه به ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی خاص جامعه ایران، رویکردهای درمانی و حمایتی باید با توجه به این ویژگی‌ها تطبیق یابند. افزایش آگاهی عمومی، بهبود دسترسی به خدمات روان‌شناختی و تقویت حمایت خانواده می‌تواند به بهبود وضعیت افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی در ایران کمک کند.

سوالات متداول

1. اختلال شخصیت اسکیزوتایپال چیست؟

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال یک نوع اختلال شخصیت است که با الگوهای غیر عادی فکر، رفتار و ظاهر مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال اغلب تجربیات غیر معمول و اعتقادات عجیب دارند و ممکن است در تعاملات اجتماعی دچار مشکل شوند.

2. علائم اصلی اختلال شخصیت اسکیزوتایپال کدامند؟

علائم اصلی این اختلال شامل تفکرات جادویی، تجربه‌های حسی غیر معمول، روابط اجتماعی ضعیف، اضطراب اجتماعی، و رفتارها و باورهای عجیب و غیر معمول است.

3. چه عواملی باعث بروز اختلال شخصیت اسکیزوتایپال می‌شود؟

عوامل مختلفی می‌توانند در بروز این اختلال نقش داشته باشند، از جمله ژنتیک، محیط زندگی، تجربه‌های دوران کودکی و ساختار مغزی.

4. اختلال شخصیت اسکیزوتایپال چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص این اختلال معمولاً توسط روانپزشک یا روان‌شناس از طریق مصاحبه‌های بالینی و ارزیابی‌های روان‌شناختی انجام می‌شود. همچنین بررسی تاریخچه پزشکی و خانوادگی نیز اهمیت دارد.

5. چه روش‌های درمانی برای اختلال شخصیت اسکیزوتایپال وجود دارد؟

روش‌های درمانی شامل روان‌درمانی (مثل درمان شناختی-رفتاری)، دارودرمانی و در برخی موارد مشاوره‌های خانوادگی و گروه‌درمانی می‌شود.

6. آیا اختلال شخصیت اسکیزوتایپال قابل درمان است؟

با اینکه این اختلال قابل درمان کامل نیست، اما با درمان‌های مناسب می‌توان علائم را مدیریت کرده و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشید.

7. تفاوت بین اختلال شخصیت اسکیزوتایپال و اسکیزوفرنی چیست؟

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال و اسکیزوفرنی دو اختلال متفاوت هستند. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی علائم شدیدتری مانند توهمات و هذیان‌ها دارند، در حالی که افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال عمدتاً الگوهای فکری و رفتاری غیر معمول دارند.

8. چگونه می‌توان به فردی با اختلال شخصیت اسکیزوتایپال کمک کرد؟

حمایت از فرد، تشویق به مراجعه به متخصص روان‌درمانی، ایجاد محیطی امن و فهمیدن نیازهای ویژه او می‌تواند به فرد مبتلا کمک کند.

9. آیا افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال می‌توانند زندگی عادی داشته باشند؟

با درمان مناسب و حمایت کافی، بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال می‌توانند زندگی نسبتاً عادی داشته باشند و روابط اجتماعی و حرفه‌ای موفقی برقرار کنند.

10. آیا اختلال شخصیت اسکیزوتایپال با سایر اختلالات روانی مرتبط است؟

بله، این اختلال ممکن است با سایر اختلالات روانی مانند اضطراب، افسردگی و اختلالات دیگر شخصیت همراه باشد. درمان همزمان این اختلالات می‌تواند به بهبود کلی وضعیت فرد کمک کند.

سید مسعود علوی پور