اختلال شخصیت نمایشی

اختلال شخصیت نمایشی (HPD) یکی از اختلالات روانی دسته بندی شده در خوشه یا کلاستر B در DM5 است که با الگوی پایدار از رفتارهای توجه‌طلبانه و نمایشی مشخص می‌شود. افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی (Histrionic Personality Disorder)، اغلب در جستجوی جلب توجه دیگران هستند و رفتارهایشان به شکلی طراحی شده که بتواند نظر دیگران را به خود جلب کند. این افراد ممکن است در موقعیت‌های اجتماعی به شکل نمایشی رفتار کنند و احساسات خود را به شکل اغراق‌آمیز بروز دهند. برای آن‌ها مهم است که همیشه در مرکز توجه باشند و از هر فرصتی برای جلب نظر دیگران استفاده می‌کنند.

از آنجایی که این افراد نیاز شدیدی به تأیید دیگران دارند، رفتارهایشان معمولاً سطحی و بدون عمق عاطفی است. این رفتارها باعث می‌شود که روابط این افراد با دیگران سطحی و گذرا باشد. با وجود این که این افراد ممکن است در ابتدا جذاب و پرشور به نظر برسند، اما به مرور زمان این رفتارها باعث فاصله گرفتن دیگران از آن‌ها می‌شود. این افراد همچنین ممکن است رفتارهای اغواگرانه جنسی از خود نشان دهند تا توجه دیگران را جلب کنند، که این موضوع می‌تواند روابط آن‌ها را پیچیده و ناپایدار کند.

این اختلال معمولاً در اوایل بزرگسالی شروع می‌شود و در طول زندگی فرد ادامه می‌یابد. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است در حوزه‌های مختلف زندگی‌شان از جمله روابط شخصی، اجتماعی و شغلی دچار مشکلات جدی شوند. رفتارهای توجه‌طلبانه و نمایشی آن‌ها می‌تواند باعث ایجاد تنش و نارضایتی در روابط شود و به مرور زمان این افراد را در معرض احساس تنهایی و انزوا قرار دهد. اگرچه این اختلال به عنوان یک اختلال روانی شناخته می‌شود، اما بسیاری از افراد مبتلا به آن از وجود این مشکل در خود آگاه نیستند و رفتارهایشان را طبیعی می‌دانند.

علائم اختلال شخصیت نمایشی

اختلال شخصیت نمایشی با مجموعه‌ای از علائم رفتاری و عاطفی مشخص می‌شود که به‌طور معمول در طول زندگی فرد مبتلا پایدار می‌ماند. این افراد در موقعیت‌هایی که مرکز توجه نیستند، احساس ناراحتی و نارضایتی می‌کنند و ممکن است تلاش کنند تا با رفتارهای اغراق‌آمیز، مجدداً توجه دیگران را به خود جلب کنند. یکی از ویژگی‌های بارز این اختلال، رفتارهای جنسی اغواگرانه است که فرد از آن‌ها به عنوان ابزاری برای جلب توجه و کنترل دیگران استفاده می‌کند.

احساسات این افراد معمولاً سطحی و ناپایدار است و به سرعت تغییر می‌کند. آن‌ها ممکن است در یک لحظه احساسات شدید خوشحالی، غم یا خشم را نشان دهند، اما این احساسات به‌طور معمول عمق زیادی ندارند و به سرعت جای خود را به احساسات دیگر می‌دهند. همچنین، این افراد اغلب از ظاهر جسمی خود برای جلب توجه دیگران استفاده می‌کنند و به‌طور مداوم نگران تصویر بدنی خود هستند. این نگرانی ممکن است منجر به رفتارهای افراطی مانند پوشیدن لباس‌های جذاب و اغراق‌آمیز یا انجام جراحی‌های زیبایی متعدد شود.

سبک گفتاری این افراد معمولاً افراطی و بدون جزئیات است. آن‌ها ممکن است به طور کلی درباره موضوعات صحبت کنند و از جملات کلیشه‌ای و مبالغه‌آمیز استفاده کنند. این افراد تمایل دارند که خود را در موقعیت‌های اجتماعی به شکل نمایشی نشان دهند و در ابراز احساسات خود اغراق کنند. همچنین، به راحتی تحت تأثیر دیگران یا شرایط قرار می‌گیرند و این موضوع می‌تواند باعث تغییرات ناگهانی در عقاید و نگرش‌های آن‌ها شود. از آنجایی که این افراد روابط خود را نزدیک‌تر و صمیمی‌تر از آنچه واقعاً هستند، می‌پندارند، ممکن است در روابط خود دچار سوءتفاهم شوند.

تشخیص اختلال شخصیت نمایشی

تشخیص اختلال شخصیت نمایشی معمولاً از طریق مصاحبه‌های بالینی و بر اساس معیارهای تعیین‌شده در DSM-5 (راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی) انجام می‌شود. این راهنما مجموعه‌ای از علائم و نشانه‌ها را مشخص می‌کند که باید برای تشخیص این اختلال در فرد وجود داشته باشد. برای تشخیص قطعی، فرد باید حداقل پنج مورد از علائمی که قبلاً ذکر شد را داشته باشد. تشخیص این اختلال می‌تواند چالش‌برانگیز باشد زیرا بسیاری از علائم آن با سایر اختلالات روانی مانند اختلال شخصیت مرزی و یا اختلالات خلقی مشابهت دارد.

یکی از روش‌های مهم در تشخیص این اختلال، انجام یک مصاحبه جامع با فرد و بررسی دقیق تاریخچه زندگی و رفتارهای اوست. در این مصاحبه، متخصص روانشناسی یا روانپزشک به دقت به رفتارها، نگرش‌ها و احساسات فرد توجه می‌کند. همچنین، بررسی روابط فرد با دیگران و تأثیرات اجتماعی و شغلی این رفتارها نیز می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر کمک کند. از آنجایی که افراد مبتلا به این اختلال معمولاً رفتارهای نمایشی دارند، ممکن است در مصاحبه‌ها به صورت اغراق‌آمیز صحبت کنند و جزئیات بسیاری از زندگی خود را به شکلی نمایشی بیان کنند.

یکی از چالش‌های تشخیصی در این اختلال، تمایز آن از اختلالات دیگر مانند اختلال شخصیت مرزی (BPD) است. هر دو اختلال دارای ویژگی‌های مشترکی مانند تغییرات سریع در احساسات و رفتارهای تکانشی هستند. با این حال، در اختلال شخصیت مرزی، احساسات با شدت بیشتری تجربه می‌شود و رفتارهای خودزنی و احساس خالی بودن مزمن بیشتر مشاهده می‌شود. علاوه بر این، برخی از افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است به سایر اختلالات روانی مانند اختلال اضطراب یا افسردگی نیز مبتلا باشند که تشخیص دقیق را پیچیده‌تر می‌کند.

ارتباط اختلال شخصیت نمایشی با سایر اختلالات

اختلال شخصیت نمایشی اغلب با سایر اختلالات روانی همزمان رخ می‌دهد که این امر می‌تواند تشخیص و درمان آن را پیچیده‌تر کند. یکی از اختلالاتی که معمولاً با اختلال شخصیت نمایشی همزمان مشاهده می‌شود، اختلال شخصیت مرزی است. این دو اختلال در بسیاری از جنبه‌ها به هم شباهت دارند، به ویژه در زمینه‌های تغییرات سریع در احساسات و رفتارهای تکانشی. با این حال، تفاوت‌هایی نیز بین این دو وجود دارد که باید در تشخیص به آن‌ها توجه شود. به عنوان مثال، در اختلال شخصیت مرزی، افراد معمولاً احساس خالی بودن و بی‌ارزشی مزمن را تجربه می‌کنند که در اختلال شخصیت نمایشی کمتر دیده می‌شود.

علاوه بر اختلال شخصیت مرزی، اختلالات دیگری مانند اختلال شخصیت وابسته و اختلالات خوردن نیز ممکن است با اختلال شخصیت نمایشی همزمان وجود داشته باشند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته، معمولاً نیاز شدیدی به تأیید دیگران دارند و در تصمیم‌گیری‌های خود به شدت وابسته به نظرات و تأیید دیگران هستند. این ویژگی‌ها می‌تواند به‌طور همزمان با نیازهای توجه‌طلبانه و نمایشی در اختلال شخصیت نمایشی وجود داشته باشد و باعث شود که این افراد در روابط خود بیش از حد وابسته و ناامن باشند.

همچنین، اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی نیز ممکن است در افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی دیده شود. این اختلالات معمولاً با نگرانی‌های شدید درباره تصویر بدن و ظاهر جسمی مرتبط هستند، که در اختلال شخصیت نمایشی نیز به شدت مشاهده می‌شود. این افراد ممکن است برای جلب توجه و تأیید دیگران، به رفتارهای افراطی در کنترل وزن و ظاهر بدن خود دست بزنند، که می‌تواند منجر به مشکلات جدی جسمی و روانی شود. بنابراین، در تشخیص و درمان این اختلال باید به همزمانی این اختلالات توجه ویژه‌ای داشت.

عوامل ایجاد کننده اختلال شخصیت نمایشی

اختلال شخصیت نمایشی، همانند بسیاری از اختلالات روانی دیگر، از ترکیب پیچیده‌ای از عوامل ژنتیکی و محیطی نشأت می‌گیرد. این عوامل به‌طور کلی می‌توانند شامل ویژگی‌های وراثتی، تجربیات دوران کودکی و تأثیرات محیطی باشد. برخی از افراد ممکن است به دلیل ژنتیک و ویژگی‌های شخصیتی ارثی که از والدین خود به ارث برده‌اند، بیشتر مستعد ابتلا به این اختلال باشند. این ویژگی‌ها که به عنوان سرشت فرد شناخته می‌شود، می‌تواند نقش مهمی در شکل‌گیری الگوهای رفتاری و عاطفی ایفا کند که به توسعه اختلال شخصیت نمایشی منجر می‌شود.

تجربیات دوران کودکی نیز می‌تواند نقش قابل توجهی در توسعه این اختلال ایفا کند. کودکانی که در محیط‌هایی رشد می‌کنند که در آن‌ها به شدت به تأیید و توجه دیگران نیاز دارند یا در معرض انتقادات شدید و بی‌وقفه قرار می‌گیرند، ممکن است این الگوهای رفتاری را به عنوان راهی برای مقابله با استرس و اضطراب یاد بگیرند. همچنین، تجربه‌های منفی مانند سوءاستفاده‌های عاطفی یا جنسی در دوران کودکی می‌تواند تأثیرات عمیقی بر روی روان فرد داشته باشد و به توسعه اختلال شخصیت نمایشی کمک کند.

از سوی دیگر، محیط‌های اجتماعی و فرهنگی نیز می‌توانند بر توسعه این اختلال تأثیر بگذارند. در برخی جوامع، نمایشگری و جلب توجه به عنوان ویژگی‌های مثبت و مطلوب تلقی می‌شود که این می‌تواند به تقویت رفتارهای نمایشی در افراد مستعد منجر شود. همچنین، قرار گرفتن در محیط‌هایی که در آن‌ها رقابت برای جلب توجه و تأیید دیگران اهمیت زیادی دارد، می‌تواند به تقویت این الگوهای رفتاری کمک کند. به طور کلی، ترکیب این عوامل می‌تواند زمینه‌ساز توسعه اختلال شخصیت نمایشی در فرد شود.

درمان اختلال شخصیت نمایشی

درمان اختلال شخصیت نمایشی به طور عمده بر پایه روان‌درمانی استوار است، زیرا این رویکرد به افراد کمک می‌کند تا الگوهای رفتاری و عاطفی ناپایدار خود را شناسایی و تغییر دهند. روان‌درمانی مبتنی بر روانکاوی یکی از رویکردهای موثر در درمان این اختلال است. در این نوع درمان، فرد به شناسایی و تحلیل احساسات و تجربیات ناخودآگاه خود پرداخته و از این طریق به درک بهتری از رفتارهای خود دست می‌یابد. هدف از این درمان، کمک به فرد در بهبود روابط اجتماعی و کاهش رفتارهای نمایشی و توجه‌طلبانه است.

رویکرد دیگری که در درمان این اختلال مورد استفاده قرار می‌گیرد، طرحواره درمانی است. این رویکرد که توسط جفری یانگ طراحی شده است، بر تغییر الگوهای فکری و رفتاری ناپایدار و نادرست تمرکز دارد. این درمان معمولاً نیاز به جلسات طولانی‌مدت دارد و به فرد کمک می‌کند تا باورهای ناسالم خود را تغییر دهد و الگوهای رفتاری سالم‌تری ایجاد کند. اصلاح الگوی مزاجی و تغذیه سالم نیز می‌تواند به پایداری نتایج درمان کمک کند، زیرا تغذیه سالم و تغییرات سبک زندگی می‌تواند به بهبود عملکرد روانی و عاطفی فرد کمک کند.

در برخی موارد، دارودرمانی نیز می‌تواند به عنوان یک روش کمکی در درمان این اختلال مورد استفاده قرار گیرد. داروهایی مانند ضدافسردگی‌ها، ضداضطراب‌ها و ضدروان‌پریشی‌ها می‌توانند در مدیریت علائم مرتبط با این اختلال مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات ادراکی موثر باشند. هرچند این داروها نمی‌توانند به‌طور کامل این اختلال را درمان کنند، اما می‌توانند به کاهش شدت علائم و بهبود کیفیت زندگی فرد کمک کنند. در نهایت، استفاده از تکنیک‌های جایگزین مانند یوگا و تای‌چی نیز می‌تواند به بهبود کنترل احساسات و کاهش واکنش‌های تکانشی در افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی کمک کند.

عوارض و پیش‌آگهی

اختلال شخصیت نمایشی می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر زندگی فرد و روابط او با دیگران بگذارد. افراد مبتلا به این اختلال اغلب در حفظ روابط نزدیک و پایدار با دیگران دچار مشکل می‌شوند. این موضوع به‌ویژه در روابط عاشقانه و دوستی بسیار مشهود است، زیرا نیاز مداوم به توجه و تأیید می‌تواند باعث خستگی و ناراحتی اطرافیان شود. این افراد ممکن است به دلیل رفتارهایشان مورد انتقاد قرار گیرند و در نهایت احساس تنهایی و انزوا را تجربه کنند. همچنین، این اختلال می‌تواند به مشکلات اجتماعی و شغلی نیز منجر شود، زیرا رفتارهای ناپایدار و توجه‌طلبانه ممکن است در محیط‌های کاری و اجتماعی به درگیری‌ها و نارضایتی‌ها بیانجامد.

یکی از عوارض جانبی این اختلال، افزایش خطر ابتلا به رفتارهای پرخطر مانند اعتیاد به مواد مخدر و الکل است. این افراد ممکن است به دلیل ناپایداری عاطفی و تلاش برای فرار از احساسات ناخوشایند، به سوءمصرف مواد روی آورند. علاوه بر این، برخی مطالعات نشان داده‌اند که افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است به رفتارهای قلدری و اعتیاد به اینترنت نیز گرایش داشته باشند. این رفتارها می‌توانند به مشکلات جدی در زندگی اجتماعی و فردی منجر شوند و تأثیرات منفی بیشتری بر روی کیفیت زندگی فرد داشته باشند.

با این حال، همه تأثیرات این اختلال منفی نیستند. برخی افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است گزارش دهند که در برخی جنبه‌های زندگی، مانند عملکرد جنسی، بهتر از دیگران عمل می‌کنند. این افراد همچنین ممکن است از مزایای اجتماعی مانند کاهش احساس تنهایی و اضطراب اجتماعی برخوردار باشند، زیرا رفتارهای توجه‌طلبانه آن‌ها می‌تواند باعث ایجاد تعاملات اجتماعی بیشتری شود. با این حال، این مزایا معمولاً به طور موقت و سطحی هستند و در نهایت می‌توانند به مشکلات بیشتری منجر شوند. به همین دلیل، شناسایی و درمان این اختلال در مراحل اولیه می‌تواند به جلوگیری از بروز مشکلات جدی‌تر کمک کند.

اختلال شخصیت نمایشی یک اختلال پیچیده و چندوجهی است که می‌تواند تأثیرات عمیقی بر زندگی فرد و اطرافیانش داشته باشد. این اختلال با رفتارهای نمایشی، توجه‌طلبانه و ناپایدار مشخص می‌شود که معمولاً از اوایل بزرگسالی شروع شده و در طول زندگی ادامه می‌یابد. افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، ممکن است در حفظ روابط پایدار و نزدیک دچار مشکل شوند و رفتارهای آن‌ها می‌تواند به ایجاد تنش‌ها و مشکلات اجتماعی منجر شود. همچنین، این اختلال با سایر اختلالات روانی مانند اختلال شخصیت مرزی و اختلالات خوردن همزمانی دارد که می‌تواند تشخیص و درمان آن را پیچیده‌تر کند.

با وجود پیچیدگی‌های این اختلال، روش‌های درمانی مختلفی وجود دارد که می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کند. روان‌درمانی، به‌ویژه روان‌درمانی مبتنی بر روانکاوی و طرحواره درمانی، از جمله روش‌های موثر در درمان این اختلال هستند. همچنین، دارودرمانی می‌تواند به عنوان یک روش کمکی در مدیریت علائم مرتبط با این اختلال مورد استفاده قرار گیرد. در نهایت، اصلاح الگوی زندگی، تغذیه سالم و استفاده از تکنیک‌های جایگزین مانند یوگا و تای‌چی می‌تواند به بهبود کنترل احساسات و کاهش واکنش‌های تکانشی در این افراد کمک کند.

برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی و همچنین افرادی که با این بیماران در ارتباط هستند، مهم است که اطلاعات کافی در مورد این اختلال داشته باشند و به دنبال دریافت کمک‌های تخصصی باشند. شناسایی و درمان این اختلال در مراحل اولیه می‌تواند به جلوگیری از بروز مشکلات جدی‌تر کمک کند و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد. همچنین، حمایت و همراهی اطرافیان می‌تواند نقش مهمی در فرآیند درمان ایفا کند و به فرد کمک کند تا رفتارهای سالم‌تری را در زندگی خود به کار گیرد.

منابع

1. Angstman K, Rasmussen N. Personality disorders: Review and clinical application in daily practice. Am Fam Physician. 2011;84(11):1253-1260.
2. Cleveland Clinic. Histrionic personality disorder.
3. Ferguson CJ, Negy C. Development of a brief screening questionnaire for histrionic personality symptoms. Personal Indiv Diff. 2014;66:124-127. doi:10.1016/j.paid.2014.02.029
4. Candel OS. A review on the present condition of histrionic personality disorder. Bull Integrat Psychiat. 2019;3(82):43.
5. Novais F, Araújo A, Godinho P. Historical roots of histrionic personality disorder. Front Psychol. 2015;6:1463. doi:10.3389/fpsyg.2015.01463
6. American Psychological Association. What causes personality disorders?
7. Babl A, Gómez Penedo JM, Berger T, et al. Change processes in psychotherapy for patients presenting with histrionic personality disorder. Clin Psychol Psychother. 2022. doi:10.1002/cpp.2769
8. Sng AA, Janca A. Mindfulness for personality disorders. Curr Opin Psychiatry. 2016;29(1):70-76. doi:10.1097/YCO.0000000000000213
9. Cleveland Clinic. Personality disorders.
10. Bangash A. Personality disorders in later life: epidemiology, presentation and management. BJPsych Advances. 2020;26(4):208-281. doi:10.1192/bja.2020.16
11. Ritzl A, Csukly G, Balázsc K, Égerházia A. Facial emotion recognition deficits and alexithymia in borderline, narcissistic, and histrionic personality disorders. Psychiat Res. 2018;270:154-159. doi:10.1016/j.psychres.2018.09.017

سید مسعود علوی پور

اختلال شخصیت مرزی (BPD)

اختلال شخصیت مرزی (Borderline Personality Disorder – BPD) یک اختلال روانی جدی و پیچیده است که با نوسانات شدید و ناپایدار در خلق و خو، احساسات، روابط بین فردی و رفتارها مشخص می‌شود. افراد مبتلا به BPD ممکن است به طور ناگهانی و بی‌پروا عمل کنند، رفتارهای پرخطر انجام دهند، به سرعت دچار تغییرات خلقی شوند، خشم شدیدی را تجربه کنند، احساس بی‌حسی داشته باشند یا دچار افکار پارانوئید شوند. در این مقاله، به بررسی جامع اختلال شخصیت مرزی، انواع، علائم، دلایل و روش‌های درمانی آن می‌پردازیم.

شیوع و تشخیص اختلال شخصیت مرزی

طبق آمار، حدود 1.4٪ از جمعیت بالغ به اختلال شخصیت مرزی مبتلا هستند و تقریباً سه‌چهارم از تشخیص‌ها در زنان صورت می‌گیرد. با این حال، برخی متخصصان معتقدند که این اختلاف ممکن است به دلیل تشخیص‌های اشتباه بیشتر در مردان باشد. اختلال شخصیت مرزی یکی از اختلالات شخصیتی شناخته شده توسط انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) است و در DSM-5 به عنوان یک اختلال شخصیتی خوشه B دسته‌بندی می‌شود که شامل رفتارهای نمایشی، بیش از حد احساسی و غیرقابل پیش‌بینی است.

انواع اختلال شخصیت مرزی

برخی پژوهشگران معتقدند که اختلال شخصیت مرزی دارای زیرگونه‌ها یا انواع مختلفی است. به عنوان مثال، یک مطالعه در سال 2017 بیماران BPD را به سه دسته تقسیم کرد:

1. ویژگی‌های هسته‌ای BPD: افراد با ویژگی‌های اصلی و عمومی BPD.
2. ویژگی‌های برون‌گرایی/بیرونی: شامل رفتارهای نمایشی، خودشیفته و ضد اجتماعی.
3. ویژگی‌های شیزوتایپی/پارانویا: شامل تفکرات پارانوئید و شیزوتایپی.

مطالعه دیگری نشان می‌دهد که سه زیرگروه دیگر شامل اختلال تنظیم (مرتبط با اضطراب عمومی و هراس)، حساسیت به رد، و شکست در روان‌سازی (پیش‌بینی‌کننده PTSD) وجود دارد. همچنین یک مطالعه در سال 2015 پیشنهاد می‌دهد که پنج زیرگروه برای BPD وجود دارد: تکانشی، وابسته، عاطفی، تهی، و تهاجمی.

علائم اختلال شخصیت مرزی

علائم رفتاری

افراد مبتلا به BPD ممکن است رفتارهای پرخطر و تکانشی انجام دهند، مانند خریدهای افراطی، مصرف بیش از حد مواد مخدر یا الکل، شرکت در روابط جنسی پرخطر، و خوردن بیش از حد. این افراد نیز ممکن است به رفتارهای خودآزارانه مانند بریدن یا سوزاندن و تلاش برای خودکشی مبادرت ورزند.

علائم عاطفی

ناپایداری عاطفی یکی از ویژگی‌های کلیدی BPD است. افراد مبتلا ممکن است تغییرات سریع و شدید در خلق و خو داشته باشند که می‌تواند از چند دقیقه تا چند روز طول بکشد. خشم، اضطراب، و احساس پوچی فراگیر نیز رایج است.

علائم در روابط

افراد مبتلا به BPD معمولاً روابط ناپایداری دارند که با نزاع‌های مکرر، مشاجره‌ها و جدایی‌ها همراه است. این افراد ترس شدیدی از ترک شدن دارند و ممکن است برای جلوگیری از ترک شدن واقعی یا خیالی، رفتارهای تکانشی انجام دهند. همچنین معمول است که فرد مبتلا به BPD یک “شخص محبوب” داشته باشد که احساس می‌کند بدون او نمی‌تواند زندگی کند.

علائم در خودتصویر

افراد مبتلا به BPD مشکلاتی در پایداری حس خود دارند و ممکن است تغییرات زیادی در احساسات خود درباره خود گزارش دهند. یک لحظه ممکن است احساس خوبی نسبت به خود داشته باشند و لحظه بعد احساس کنند که بد یا حتی شیطانی هستند.

تغییرات در تفکر مرتبط با استرس

تحت شرایط استرس، افراد مبتلا به BPD ممکن است تغییراتی در تفکر خود تجربه کنند، از جمله افکار پارانوئید یا جدایی (احساس دوری، بی‌حسی، یا احساس غیر واقعی بودن).

شرایط مرتبط و همزمان با اختلال شخصیت مرزی

شرایط مرتبط

تشخیص BPD می‌تواند با تشخیص‌های مشابه دیگری مانند اختلال دو قطبی، اختلال شخصیت نمایشی و اختلال شخصیت خودشیفته تداخل داشته باشد. تفکیک صحیح این شرایط برای پیدا کردن درمان مناسب ضروری است.

شرایط همزمان

اختلال شخصیت مرزی معمولاً با برخی شرایط روانی دیگر همزمان رخ می‌دهد که می‌تواند تشخیص را پیچیده‌تر کند. شرایطی مانند اختلالات اضطرابی، اختلال دو قطبی، افسردگی، اختلالات خوردن، PTSD، اختلال مصرف مواد و ADHD اغلب با BPD همزمان دیده می‌شوند.

علل اختلال شخصیت مرزی

علت دقیق BPD هنوز ناشناخته است، اما تحقیقات نشان می‌دهند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در توسعه این اختلال نقش دارند. برخی از علل پیشنهادی شامل تفاوت‌های ساختاری و عملکردی در مغز، ژنتیک و تجارب منفی در دوران کودکی مانند سوءاستفاده، تروما و غفلت هستند.

عوامل خطر برای اختلال شخصیت مرزی

برخی عوامل ممکن است خطر ابتلا به BPD را افزایش دهند، مانند رها شدن در دوران کودکی یا نوجوانی، تجربه سوءاستفاده، داشتن اختلال در زندگی خانوادگی و مهارت‌های ارتباطی ضعیف در خانواده. این عوامل خطر به معنای قطعیت ابتلا به BPD نیستند و افرادی بدون این عوامل نیز ممکن است به این اختلال مبتلا شوند.

درمان اختلال شخصیت مرزی

روان‌درمانی

روان‌درمانی درمان اصلی برای BPD است و می‌تواند شامل مشارکت خانواده، دوستان یا مراقبان نیز باشد. برخی از انواع روان‌درمانی موثر برای BPD عبارتند از:

• درمان رفتار دیالکتیکی (DBT): نوعی از درمان شناختی-رفتاری که بر آموزش مهارت‌های مقابله با استرس، تنظیم هیجانی و بهبود روابط تمرکز دارد.
• درمان مبتنی بر ذهنیت (MBT): که به افراد کمک می‌کند بهتر تشخیص دهند که چگونه افکار و احساساتشان با رفتارهایشان مرتبط است.
• گروه‌درمانی: شرکت در گروه‌های درمانی با دیگر افرادی که BPD دارند.

داروها

داروها ممکن است برای درمان برخی از علائم BPD مانند افسردگی یا تغییرات خلقی تجویز شوند. این داروها می‌توانند شامل ضدافسردگی‌ها، داروهای ضدروان‌پریشی، داروهای ضد اضطراب و تثبیت‌کننده‌های خلقی باشند.

درمان‌های دیگر

در مواقع بحرانی، بستری شدن یا درمان‌های فشرده‌تر ممکن است برای فردی با BPD ضروری باشد. درمان بستری رایج است و می‌تواند به کاهش رفتارهای خودآزارانه و خودکشی کمک کند.

عوارض اختلال شخصیت مرزی

اگر BPD بدون درمان باقی بماند، افراد مبتلا ممکن است در معرض خطر بیشتری برای افسردگی، سوءاستفاده از مواد مخدر یا الکل، رفتارهای خودآزارانه و تلاش برای خودکشی قرار گیرند. تقریباً یک نفر از هر ده نفر مبتلا به BPD ممکن است در نهایت خودکشی کند.

اگر افکار خودکشی دارید، برای حمایت و کمک از یک مشاور آموزش دیده با اورژانس اجتماعی با شماره 123 تماس بگیرید. اگر خود یا یکی از عزیزانتان در معرض خطر فوری هستید، با 123 تماس بگیرید.

مقابله با اختلال شخصیت مرزی

درمان مناسب را جستجو کنید

اولین و مهمترین گام در مقابله با اختلال شخصیت مرزی (BPD) جستجوی درمان مناسب است. اگر شما یا یکی از عزیزانتان علائم BPD را تجربه می‌کنید، مراجعه به یک متخصص سلامت روان مجاز مانند مشاور سلامت روان، مددکار اجتماعی، روان‌شناس یا روان‌پزشک ضروری است.

فرآیند تشخیص

تشخیص دقیق BPD نیازمند ارزیابی جامع است که شامل مصاحبه‌های بالینی، پرسشنامه‌ها و مشاهده رفتارهای فردی است. این ارزیابی به متخصصان کمک می‌کند تا الگوهای ناپایدار خلق و خو، روابط و رفتارهای تکانشی را تشخیص دهند. همچنین، تشخیص صحیح برای تمایز بین BPD و سایر اختلالات روانی که علائم مشابهی دارند مانند اختلال دو قطبی و اختلالات اضطرابی ضروری است.

برنامه درمانی شخصی‌سازی شده

پس از تشخیص، متخصص سلامت روان می‌تواند یک برنامه درمانی شخصی‌سازی شده تهیه کند که ممکن است شامل روان‌درمانی، داروها و آموزش مهارت‌های مقابله با استرس باشد. این برنامه درمانی باید بر اساس نیازها و شرایط خاص فرد مبتلا طراحی شود تا بهترین نتایج را ارائه دهد.

پایبندی به برنامه درمانی

اهمیت پایبندی

پایبندی به برنامه درمانی برای دستیابی به نتایج مطلوب حیاتی است. درمان مستمر و پیوسته می‌تواند به طور قابل توجهی علائم BPD را کاهش دهد.

روان‌درمانی

روان‌درمانی به ویژه درمان رفتار دیالکتیکی (DBT) و درمان مبتنی بر ذهنیت (MBT) می‌توانند ابزارهای موثری برای مدیریت علائم BPD باشند. شرکت منظم در جلسات درمانی و تمرین مهارت‌های آموخته شده در زندگی روزمره، نقش کلیدی در بهبود علائم دارد.

دارودرمانی

در برخی موارد، داروها ممکن است برای مدیریت علائمی مانند افسردگی، اضطراب و نوسانات خلقی تجویز شوند. پایبندی به مصرف منظم داروها طبق دستور پزشک و پیگیری اثرات آن‌ها از طریق مشاوره‌های دوره‌ای با پزشک می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.

شناخت عوامل تحریک

شناسایی و مدیریت عوامل تحریک

شناخت عواملی که می‌توانند علائم BPD را تشدید کنند، به شما کمک می‌کند تا استراتژی‌های موثری برای مقابله با آن‌ها ایجاد کنید. عوامل تحریک می‌توانند شامل خاطرات تجربه‌های منفی گذشته، احساس طرد شدن یا ترک شدن توسط دیگران باشند.

تکنیک‌های مقابله

تکنیک‌های مختلفی مانند تمرین‌های ذهن‌آگاهی، مدیتیشن، و تمرینات تنفسی می‌توانند به مدیریت استرس و کاهش واکنش‌های عاطفی کمک کنند. همچنین، نوشتن در مورد احساسات و افکار در یک دفترچه روزانه می‌تواند به شناسایی الگوهای رفتاری و عاطفی کمک کند.

زمان دادن به خود

روند بهبود

به دلایلی که هنوز به طور کامل روشن نشده است، علائم BPD تمایل به کاهش در دوران میانسالی دارند. بسیاری از افراد مبتلا به BPD شروع به مشاهده بهبود در حدود سن 40 سالگی می‌کنند.

صبر و پشتکار

در طول روند درمان، داشتن صبر و پشتکار بسیار مهم است. بهبودی از BPD یک فرآیند طولانی و پیچیده است و ممکن است زمان ببرد تا تغییرات مثبت قابل توجهی مشاهده شود. حمایت خانواده و دوستان در این مسیر نقش مهمی ایفا می‌کند و می‌تواند انگیزه‌ای برای ادامه درمان باشد.

ایجاد یک شبکه حمایتی

حمایت خانواده و دوستان

ایجاد و نگهداری از یک شبکه حمایتی قوی می‌تواند تأثیر مثبتی بر روند بهبودی داشته باشد. گفتگو با افراد نزدیک و توضیح دادن درباره شرایط خود می‌تواند به کاهش سوءتفاهم‌ها و ایجاد فضای حمایتی کمک کند.

گروه‌های حمایتی

پیوستن به گروه‌های حمایتی می‌تواند فرصتی برای ارتباط با افرادی باشد که تجربیات مشابهی دارند. این گروه‌ها می‌توانند منابعی ارزشمند برای مشاوره، تشویق و یادگیری از تجربیات دیگران فراهم کنند.

منابع برای کمک و حمایت

خطوط مشاوره

استفاده از خطوط مشاوره می‌تواند در مواقع بحران و نیاز به حمایت فوری مفید باشد. این خدمات می‌توانند مشاوره و حمایت‌های فوری ارائه دهند و شما را به منابع دیگر مرتبط کنند.

کتاب‌ها و منابع آموزشی

مطالعه کتاب‌ها و منابع آموزشی در مورد BPD می‌تواند به شما کمک کند تا بیشتر درباره اختلال و روش‌های مدیریت آن بدانید. این منابع می‌توانند ابزارهای کاربردی و راهکارهای موثر برای مقابله با علائم BPD ارائه دهند.

برنامه‌های درمانی آنلاین

برنامه‌های درمانی آنلاین می‌توانند دسترسی به روان‌درمانی و حمایت‌های دیگر را آسان‌تر کنند. این برنامه‌ها می‌توانند گزینه‌ای مناسب برای افرادی باشند که دسترسی به خدمات حضوری ندارند یا ترجیح می‌دهند از طریق اینترنت درمان شوند.

منابع برای کمک و حمایت

• انجمن‌های حمایتی: پیوستن به گروه‌های حمایتی می‌تواند به شما کمک کند تا با دیگرانی که شرایط مشابهی دارند ارتباط برقرار کنید.
• خطوط مشاوره: اگر نیاز به صحبت با کسی دارید، خطوط مشاوره می‌توانند حمایت فوری ارائه دهند.
• کتاب‌ها و منابع آموزشی: خواندن کتاب‌ها و مقالات آموزشی می‌تواند به شما کمک کند تا بیشتر درباره BPD و راه‌های مدیریت آن بدانید.
• برنامه‌های درمانی آنلاین: دسترسی به روان‌درمانی و حمایت‌های دیگر را آسان‌تر می‌کنند.

نتیجه‌گیری

اختلال شخصیت مرزی یک اختلال پیچیده و چالش‌برانگیز است، اما با تشخیص صحیح و درمان مناسب، بسیاری از افراد می‌توانند زندگی بهتری داشته باشند و بهبود یابند. حمایت خانواده، دوستان و جامعه نیز نقش مهمی در مدیریت و بهبود این اختلال دارد. امید به بهبود و زندگی بهتر با BPD ممکن است، و با تلاش و همکاری می‌توان به این هدف دست یافت.

سید مسعود علوی پور

منابع

1. National Alliance on Mental Illness. Borderline personality disorder.
2. American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition.
3. Smits ML, Feenstra DJ, Bales DL, et al. Subtypes of borderline personality disorder patients: a cluster-analytic approach. Borderline Pers Dis Emotion Dysregul. 2017;4:16. doi:10.1186/s40479-017-0066-4
4. Rebok F, Teti G, Fantini A, et al. Types of borderline personality disorder (BPD) in patients admitted for suicide-related behavior. Psychiatr Q. 2015;86:49-60. doi:10.1007/s11126-014-9317-3
5. Cleveland Clinic. Borderline personality disorder (BPD).
6. National Institute of Mental Health. Borderline personality disorder.
7. Cleveland Clinic. Borderline personality disorder (BPD): Diagnosis and tests.
8. Krause-Utz A, Frost R, Winter D, Elzinga BM. Dissociation and alterations in brain function and structure: Implications for borderline personality disorder. Curr Psychiatry Rep. 2017;19(1):6. doi:10.1007/s11920-017-0757-y
9. Cattane N, Rossi R, Lanfredi M, Cattaneo A. Borderline personality disorder and childhood trauma: Exploring the affected biological systems and mechanisms. BMC Psychiatry. 2017;17(1):221. doi:10.1186/s12888-017-1383-2
10. U.S. Department of Health & Human Services. Borderline personality disorder. MentalHealth.gov.
11. Choi-Kain LW, Finch EF, Masland SR, Jenkins JA, Unruh BT. What works in the treatment of borderline personality disorder. Curr Behav Neurosci Rep. 2017;4(1):21–30. doi:10.1007/s40473-017-0103-z
12. Stoffers JM, Völlm BA, Rücker G, Timmer A, Huband N, Lieb K. Psychological therapies for people with borderline personality disorder. Cochrane Database Syst Rev. 2012;2012(8):CD005652. doi:10.1002/14651858.CD005652.pub2
13. Ripoll LH. Psychopharmacologic treatment of borderline personality disorder. Dialogues Clin Neurosci. 2013;15(2):213–224.
14. Zanarini MC, Frankenburg FR, Reich B, Conkey LC, Fitzmaurice GM. Treatment rates for patients with borderline personality disorder and other personality disorders: A 16-year study. Psychiatric Serv. 2015;66(1):15-20. doi:10.1176/appi.ps.201400055
15. Paris J. Suicidality in borderline personality disorder. Medicina (Kaunas). 2019;55(6):223. doi:10.3390/medicina55060223

16. Cleveland Clinic. Borderline personality disorder (BPD): Outlook/prognosis.

تعریف و علائم اختلال شخصیت ضداجتماعی (ASPD)

تعریف

اختلال شخصیت ضداجتماعی (ASPD) یک اختلال روانی پیچیده است که با الگوی رفتاری طولانی‌مدت و مداوم از نقض حقوق دیگران و بی‌توجهی به قوانین و هنجارهای اجتماعی شناخته می‌شود. این اختلال معمولاً در اوایل بزرگسالی تشخیص داده می‌شود و رفتارهای ناپایدار، بی‌مسئولیت و بی‌احساس از ویژگی‌های بارز آن هستند.

علائم

• نقض حقوق دیگران: عدم احترام به قوانین و هنجارهای اجتماعی.
• دروغ‌گویی و فریبکاری: استفاده مداوم از دروغ برای منافع شخصی.
• تکانش‌گری و عدم برنامه‌ریزی: ناتوانی در برنامه‌ریزی برای آینده و تصمیم‌گیری‌های ناگهانی.
• تحریک‌پذیری و تهاجم: رفتارهای تهاجمی و پرخاشگرانه.
• بی‌توجهی به ایمنی خود و دیگران: نادیده‌گرفتن خطرات و بی‌توجهی به ایمنی.
• عدم پشیمانی: ناتوانی در ابراز احساس پشیمانی یا گناه پس از انجام رفتارهای نادرست.

علل و عوامل مؤثر در بروز ASPD

عوامل ژنتیکی

تحقیقات نشان داده‌اند که عوامل ژنتیکی می‌توانند در بروز ASPD نقش داشته باشند. افراد با سابقه خانوادگی اختلالات روانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به این اختلال هستند.

عوامل محیطی

تجربیات دوران کودکی، از جمله سوءاستفاده یا نادیده‌گیری، می‌توانند خطر ابتلا به ASPD را افزایش دهند. محیط‌های خانوادگی نامناسب و ارتباطات ناپایدار نیز می‌توانند در توسعه این اختلال نقش داشته باشند.

عوامل روان‌شناختی

عوامل روان‌شناختی مانند ناتوانی در ایجاد روابط پایدار، مشکلات در کنترل تکانه‌ها و ناتوانی در همدلی با دیگران می‌توانند به بروز ASPD کمک کنند.

تشخیص و معیارها

تشخیص

تشخیص ASPD بر اساس معیارهای مشخصی از جمله علائم رفتاری و تاریخچه زندگی فرد توسط روانپزشک یا روان‌شناس صورت می‌گیرد. این معیارها شامل الگوهای رفتاری پایدار از دوران کودکی و نوجوانی است که تا بزرگسالی ادامه می‌یابد.

معیارهای تشخیص

• الگوی مداوم از نقض حقوق دیگران
• عدم مسئولیت‌پذیری مداوم
• رفتارهای تکانشی و برنامه‌ریزی نشده
• عدم پشیمانی پس از انجام رفتارهای نادرست

درمان اختلال شخصیت ضداجتماعی

روان‌درمانی

روان‌درمانی می‌تواند به افراد مبتلا به ASPD کمک کند تا رفتارهای خود را شناسایی کرده و تغییر دهند. این درمان شامل تکنیک‌های مختلفی از جمله درمان شناختی-رفتاری (CBT) است که به فرد کمک می‌کند الگوهای فکری و رفتاری منفی خود را تغییر دهد.

دارودرمانی

در برخی موارد، دارودرمانی می‌تواند به کاهش علائم اختلال کمک کند. این داروها می‌توانند به کنترل تحریک‌پذیری و تکانش‌گری کمک کنند، اگرچه ASPD به طور کلی با دارو درمان نمی‌شود.

نقش خانواده و حمایت اجتماعی

حمایت خانوادگی

حمایت و درک خانواده می‌تواند در مدیریت ASPD نقش مهمی ایفا کند. آموزش خانواده‌ها درباره این اختلال و نحوه برخورد با رفتارهای بیمار می‌تواند به بهبود روابط خانوادگی و کاهش تنش‌ها کمک کند.

حمایت اجتماعی

شبکه‌های حمایت اجتماعی، از جمله گروه‌های پشتیبانی و مشاوره، می‌توانند به افراد مبتلا به ASPD کمک کنند تا با چالش‌های خود مواجه شوند و رفتارهای اجتماعی مناسبی را یاد بگیرند.

تاثیرات ASPD بر زندگی فردی و اجتماعی

تاثیرات فردی

افراد مبتلا به ASPD اغلب با مشکلات متعددی در زندگی شخصی خود مواجه می‌شوند. این مشکلات می‌توانند شامل ناتوانی در حفظ روابط پایدار، مشکلات مالی ناشی از رفتارهای بی‌مسئولیتانه و مشکلات قانونی ناشی از رفتارهای ضد اجتماعی باشند.

تاثیرات اجتماعی

رفتارهای ضداجتماعی و ناتوانی در رعایت هنجارهای اجتماعی می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در محیط کار، روابط دوستانه و خانواده شود. افراد مبتلا به ASPD ممکن است به دلیل رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی و خطرناک از جامعه طرد شوند.

تفاوت ASPD با دیگر اختلالات شخصیت

اختلال شخصیت مرزی (BPD)

اختلال شخصیت مرزی (BPD) و ASPD هر دو با مشکلات در روابط و رفتارهای تکانشی شناخته می‌شوند، اما تفاوت‌های مهمی دارند. افراد مبتلا به BPD اغلب دارای احساسات ناپایدار و ترس از رهاشدگی هستند، در حالی که افراد مبتلا به ASPD بیشتر بر رفتارهای ضد اجتماعی و بی‌توجهی به حقوق دیگران تمرکز دارند.

اختلال شخصیت خودشیفته (NPD)

اختلال شخصیت خودشیفته (NPD) با احساس بزرگ‌بینی و نیاز به تحسین مداوم شناخته می‌شود. در حالی که افراد مبتلا به NPD ممکن است نیز به دیگران آسیب برسانند، انگیزه‌های آنها بیشتر از نیاز به تحسین و توجه ناشی می‌شود، نه از بی‌توجهی به حقوق دیگران که در ASPD دیده می‌شود.

راهکارهای پیشگیری و مدیریت ASPD

آموزش و آگاهی

افزایش آگاهی عمومی درباره ASPD و آموزش خانواده‌ها و متخصصان می‌تواند به پیشگیری و مدیریت این اختلال کمک کند. آگاهی از علائم و نشانه‌های اولیه می‌تواند به تشخیص زودهنگام و مداخله موثر کمک کند.

مداخله زودهنگام

مداخله زودهنگام، به ویژه در دوران کودکی و نوجوانی، می‌تواند به کاهش شدت و تاثیرات ASPD کمک کند. برنامه‌های آموزشی و مشاوره‌ای می‌توانند به کودکان و نوجوانان کمک کنند تا مهارت‌های اجتماعی و مدیریت تکانه‌ها را یاد بگیرند.

نتیجه‌گیری

اختلال شخصیت ضداجتماعی یک اختلال روانی پیچیده و چالش‌برانگیز است که نیازمند توجه و درمان تخصصی است. شناخت علائم، علل و راه‌های درمان این اختلال می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کند. درمان‌های روان‌شناختی و دارویی، همراه با حمایت خانوادگی و اجتماعی، می‌توانند در مدیریت و کاهش علائم این اختلال موثر باشند. افزایش آگاهی و آموزش می‌تواند به پیشگیری و مداخله زودهنگام کمک کند، و به افراد مبتلا کمک کند تا زندگی بهتری داشته باشند.

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال : علائم، علل و درمان

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال یکی از اختلالات پیچیده و چالش‌برانگیز روانی است که می‌تواند تأثیرات عمیقی بر زندگی فرد و اطرافیانش داشته باشد. این اختلال با الگوی فراگیر نقص‌های اجتماعی و بین فردی مشخص می‌شود و باعث می‌شود افراد مبتلا، ارتباطات اجتماعی و روابط نزدیک را به دشواری تجربه کنند.

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال در DSM-5 سومین اختلال از خوشه A می باشد.

علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

علائم عمده

بر اساس نسخه پنجم «راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی» (DSM-5)، افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی باید حداقل پنج مورد از علائم زیر را تجربه کنند:

1. افکار ارجاعی: تفسیرهای نادرست از حوادث یا رویدادهای علّی به عنوان داشتن معنای غیرعادی مخصوصاً برای فرد.
2. باورهای عجیب یا تفکر جادویی: باورهایی که رفتار را تحت تأثیر قرار می‌دهند و با هنجارهای فرهنگی ناسازگارند.
3. تجربیات ادراکی غیرعادی: شامل توهمات بدنی یا ادراکی.
4. تفکر و گفتار عجیب: گفتاری که گنگ یا نامفهوم است و دیگران را گیج می‌کند.
5. سوءظن و اندیشه‌های پارانوئید: دیدگاه‌های شکاکانه و پارانوئید نسبت به دیگران.
6. عاطفه نامناسب و محدود: نشان دادن احساسات کم و نامناسب در طول تعاملات.
7. رفتار یا ظاهر عجیب، غیرعادی یا خاص: رفتارها و ظاهرهای غیرمتعارف.
8. کمبود دوستان نزدیک: فقدان دوستان یا محرمان نزدیک به جز بستگان درجه یک.
9. اضطراب اجتماعی بیش از حد: اضطراب اجتماعی که با آشنایی کاهش نمی‌یابد و بیشتر با ترس‌های پارانوئید مرتبط است.

علائم در کودکی و نوجوانی

علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپی ممکن است از دوران کودکی یا نوجوانی آغاز شوند. این علائم شامل موارد زیر می‌شوند:

• روابط ضعیف با همسالان: دشواری در برقراری و حفظ روابط دوستانه.
• اضطراب اجتماعی و انزوا: احساس اضطراب شدید در محیط‌های اجتماعی و تمایل به انزوا.
• ناکامی در مدرسه: عدم دستیابی به موفقیت‌های تحصیلی مورد انتظار.
• حساسیت بیش از حد: واکنش‌های شدید به محرک‌های محیطی.
• افکار و زبان عجیب: استفاده از زبان غیرعادی و داشتن افکار عجیب.
• خیالات عجیب و غریب: داشتن خیالات و تصورات غیرمعمول.

علل اختلال شخصیت اسکیزوتایپی

اختلال شخصیت اسکیزوتایپی علل متعددی دارد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی هستند. تحقیقات نشان می‌دهند که:

• عوامل ژنتیکی: وجود خویشاوندان درجه یک مبتلا به اسکیزوفرنی احتمال بروز اختلال شخصیت اسکیزوتایپی را افزایش می‌دهد.
• عوامل محیطی: تجربیات زندگی منفی، مانند سوءاستفاده یا بی‌توجهی در دوران کودکی، می‌توانند نقش مهمی در توسعه این اختلال داشته باشند.

در مطالعات جامعه‌ای، شیوع اختلال شخصیت اسکیزوتایپی از ۰.۶ درصد در جمعیت نروژ تا ۴.۶ درصد در نمونه‌های گرفته شده از ایالات متحده متفاوت است. در ایران، شیوع این اختلال به طور دقیق مشخص نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهند که نرخ شیوع آن مشابه با دیگر کشورهاست.

نقش باورهای خرافی در تشدید اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

باورهای خرافی می‌توانند نقش مهمی در تشدید و افزایش علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپال ایفا کنند. افراد مبتلا به این اختلال غالباً تمایل دارند تا به تفکرات جادویی و باورهای خرافی اعتماد کنند. این باورها می‌توانند شامل اعتقاد به قدرت‌های فوق‌طبیعی، پیش‌بینی آینده از طریق علائم مختلف، یا ارتباط با ارواح و نیروهای نامرئی باشند. این نوع تفکرات و باورها نه تنها می‌تواند باعث تقویت الگوهای فکری غیر معمول و عجیب در این افراد شود، بلکه ممکن است تعاملات اجتماعی آنها را نیز تحت تأثیر قرار دهد، زیرا دیگران ممکن است این باورها را درک نکنند یا آن‌ها را غیر منطقی بدانند.

باورهای خرافی می‌توانند به انزوای اجتماعی و افزایش اضطراب اجتماعی در افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال منجر شوند. زمانی که این افراد با دیگران در مورد باورهای خرافی خود صحبت می‌کنند و با واکنش‌های منفی یا بی‌تفاوتی مواجه می‌شوند، ممکن است بیشتر از جامعه فاصله بگیرند و به دنیای درونی و افکار خود پناه ببرند. این مسئله می‌تواند چرخه‌ای منفی ایجاد کند که در آن فرد به مرور زمان بیشتر در افکار غیر واقعی و خرافی غوطه‌ور شود و از تعاملات اجتماعی سالم دوری کند، که در نهایت به تشدید علائم و افزایش شدت اختلال منجر می‌شود.

تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوتایپی

فرآیند تشخیص

تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوتایپی توسط یک حرفه‌ای سلامت روان انجام می‌شود. این تشخیص شامل:

• مصاحبه جامع: جمع‌آوری تاریخچه علائم و ارزیابی اختلالات ناشی از آنها.
• مشاهده: مشاهده فرد در طول مصاحبه برای تشخیص نشانه‌های وضعیت.
• ابزارهای ارزیابی: استفاده از پرسشنامه‌ها و سوالات تشخیصی خاص.

رد سایر اختلالات

قبل از تشخیص نهایی، پزشک باید سایر اختلالاتی که می‌توانند علائم مشابهی داشته باشند را رد کند. این اختلالات شامل اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، اختلالات روانی، اختلالات عصبی‌رشدی و سایر اختلالات شخصیت می‌شوند.

درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپی

روان‌درمانی

روان‌درمانی می‌تواند به کاهش شدت علائم و بهبود عملکرد فرد کمک کند. درمان‌های روان‌درمانی شامل موارد زیر هستند:

• درمان شناختی-رفتاری: به منظور رسیدگی به الگوهای تفکر تحریف شده و آموزش مهارت‌های اجتماعی.
• درمان خانواده: کمک به اعضای خانواده برای درک علائم و بهبود ارتباط و حمایت از فرد.

دارودرمانی

در حالی که داروی خاصی برای درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپی وجود ندارد، داروها ممکن است برای درمان افسردگی، اضطراب یا علائم روانی استفاده شوند. برخی از داروها می‌توانند تفکر تحریف‌شده را کاهش دهند.

مقابله و زندگی با اختلال شخصیت اسکیزوتایپی

تجارب زندگی مثبت می‌توانند کلید مقابله با اختلال شخصیت اسکیزوتایپی باشند. تشکیل روابط، حتی با دشواری، می‌تواند استرس مرتبط با این اختلال را کاهش دهد. همچنین، حس دستیابی و موفقیت می‌تواند علائم را کاهش دهد. یافتن شغل، داوطلب شدن، رفتن به مدرسه یا شرکت در فعالیت‌های اجتماعی می‌تواند مفید باشد.

چالش‌ها و فرصت‌ها در جامعه ایران

فرهنگ و پذیرش اجتماعی

در جامعه ایران، فرهنگ و ارزش‌های اجتماعی می‌توانند نقش مهمی در پذیرش و حمایت از افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی داشته باشند. آموزش عمومی و افزایش آگاهی می‌تواند به کاهش انگ اجتماعی و بهبود پذیرش کمک کند.

دسترسی به خدمات روان‌شناختی

دسترسی به خدمات روان‌شناختی با کیفیت و مناسب برای تشخیص و درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپی در ایران چالش‌های خاص خود را دارد. افزایش دسترسی به مراکز مشاوره و روان‌درمانی و تقویت آموزش تخصصی برای حرفه‌ای‌های سلامت روان می‌تواند بهبود قابل توجهی در ارائه خدمات ایجاد کند.

اهمیت حمایت خانواده

حمایت خانواده نقش حیاتی در مدیریت اختلال شخصیت اسکیزوتایپی دارد. آموزش خانواده‌ها در مورد این اختلال و ارائه راهکارهای مناسب برای حمایت از افراد مبتلا می‌تواند تاثیر مثبتی در بهبود کیفیت زندگی آنان داشته باشد.

نتیجه‌گیری

اختلال شخصیت اسکیزوتایپی یکی از اختلالات پیچیده و چالش‌برانگیز روانی است که نیاز به تشخیص و درمان دقیق و جامع دارد. با توجه به ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی خاص جامعه ایران، رویکردهای درمانی و حمایتی باید با توجه به این ویژگی‌ها تطبیق یابند. افزایش آگاهی عمومی، بهبود دسترسی به خدمات روان‌شناختی و تقویت حمایت خانواده می‌تواند به بهبود وضعیت افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی در ایران کمک کند.

سوالات متداول

1. اختلال شخصیت اسکیزوتایپال چیست؟

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال یک نوع اختلال شخصیت است که با الگوهای غیر عادی فکر، رفتار و ظاهر مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال اغلب تجربیات غیر معمول و اعتقادات عجیب دارند و ممکن است در تعاملات اجتماعی دچار مشکل شوند.

2. علائم اصلی اختلال شخصیت اسکیزوتایپال کدامند؟

علائم اصلی این اختلال شامل تفکرات جادویی، تجربه‌های حسی غیر معمول، روابط اجتماعی ضعیف، اضطراب اجتماعی، و رفتارها و باورهای عجیب و غیر معمول است.

3. چه عواملی باعث بروز اختلال شخصیت اسکیزوتایپال می‌شود؟

عوامل مختلفی می‌توانند در بروز این اختلال نقش داشته باشند، از جمله ژنتیک، محیط زندگی، تجربه‌های دوران کودکی و ساختار مغزی.

4. اختلال شخصیت اسکیزوتایپال چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص این اختلال معمولاً توسط روانپزشک یا روان‌شناس از طریق مصاحبه‌های بالینی و ارزیابی‌های روان‌شناختی انجام می‌شود. همچنین بررسی تاریخچه پزشکی و خانوادگی نیز اهمیت دارد.

5. چه روش‌های درمانی برای اختلال شخصیت اسکیزوتایپال وجود دارد؟

روش‌های درمانی شامل روان‌درمانی (مثل درمان شناختی-رفتاری)، دارودرمانی و در برخی موارد مشاوره‌های خانوادگی و گروه‌درمانی می‌شود.

6. آیا اختلال شخصیت اسکیزوتایپال قابل درمان است؟

با اینکه این اختلال قابل درمان کامل نیست، اما با درمان‌های مناسب می‌توان علائم را مدیریت کرده و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشید.

7. تفاوت بین اختلال شخصیت اسکیزوتایپال و اسکیزوفرنی چیست؟

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال و اسکیزوفرنی دو اختلال متفاوت هستند. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی علائم شدیدتری مانند توهمات و هذیان‌ها دارند، در حالی که افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال عمدتاً الگوهای فکری و رفتاری غیر معمول دارند.

8. چگونه می‌توان به فردی با اختلال شخصیت اسکیزوتایپال کمک کرد؟

حمایت از فرد، تشویق به مراجعه به متخصص روان‌درمانی، ایجاد محیطی امن و فهمیدن نیازهای ویژه او می‌تواند به فرد مبتلا کمک کند.

9. آیا افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال می‌توانند زندگی عادی داشته باشند؟

با درمان مناسب و حمایت کافی، بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال می‌توانند زندگی نسبتاً عادی داشته باشند و روابط اجتماعی و حرفه‌ای موفقی برقرار کنند.

10. آیا اختلال شخصیت اسکیزوتایپال با سایر اختلالات روانی مرتبط است؟

بله، این اختلال ممکن است با سایر اختلالات روانی مانند اضطراب، افسردگی و اختلالات دیگر شخصیت همراه باشد. درمان همزمان این اختلالات می‌تواند به بهبود کلی وضعیت فرد کمک کند.

سید مسعود علوی پور

اختلال شخصیت اسکیزوئید چیست؟

اختلال شخصیت اسکیزوئید ( Schizoid Personality Disorder ) یک نوع بیماری روانی مزمن است که بیشتر با عدم تمایل به ارتباطات اجتماعی و بی‌علاقگی به دیگران شناخته می‌شود. افراد مبتلا به SPD اغلب به عنوان افرادی منزوی و انزواطلب توصیف می‌شوند. آنها احساسات خود را کمتر بروز می‌دهند و تمایلی به برقراری روابط نزدیک ندارند. این اختلال نسبتاً کمیاب است و بیشتر بر مردان تأثیر می‌گذارد، همچنین با افزایش خطر ابتلا به افسردگی همراه است.

اسکیزویید در DSM5 در رده دوم اختلالات شخصیت خوشه A قرار دارد.

یکی از مشکلات مهم و عمومی افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید، مشکلات مربوط به ارتباطات اجتماعی است. این افراد به طور کلی نسبت به برقراری ارتباط و تعامل با دیگران بی‌علاقه هستند، که می‌تواند منجر به ایزولاسیون اجتماعی شدید و احساس تنهایی عمیق شود. این انزوا نه تنها در زندگی شخصی آنها بلکه در محیط کاری نیز تأثیر می‌گذارد، جایی که تعامل و همکاری با همکاران اغلب ضروری است.

عدم تمایل یا ناتوانی در برقراری روابط معنادار با دیگران می‌تواند موانعی در مسیر پیشرفت شغلی و شخصی ایجاد کند و به این ترتیب کیفیت زندگی آنها را به طور قابل توجهی کاهش دهد. این وضعیت همچنین می‌تواند به عنوان یک چالش برای سیستم‌های حمایتی خانوادگی و اجتماعی عمل کند که ممکن است نتوانند به طور مؤثر به نیازهای فرد پاسخ دهند.

نشانه‌های اختلال شخصیت اسکیزوئید

افراد مبتلا به SPD معمولاً نشانه‌های زیر را تجربه می‌کنند:

• تمرکز زیاد بر افکار و خیال‌پردازی‌های شخصی
• بی‌تفاوتی نسبت به تحسین یا تأیید دیگران و همچنین نسبت به انتقادات
• انزوا و فاصله گرفتن از دیگران
• کمبود یا عدم تمایل برای برقراری روابط نزدیک
• بی‌اهمیتی به هنجارها و انتظارات اجتماعی
• نداشتن علاقه به شرکت در فعالیت‌های تفریحی یا لذت‌بخش
• بی‌علاقگی به برقراری روابط اجتماعی یا خانوادگی

افراد مبتلا به این اختلال اغلب به عنوان اشخاصی سرد و بی‌رغبت توصیف می‌شوند.

آغاز بیماری

این اختلال معمولاً از دوران کودکی قابل مشاهده است و اغلب در اوایل بزرگسالی آشکار می‌شود. علائم می‌توانند تأثیرات منفی بر جنبه‌های مختلف زندگی فرد از جمله روابط خانوادگی، محیط تحصیلی و محیط کار داشته باشند.

تأثیر بر زندگی کاری

افراد مبتلا به SPD معمولاً دوستی‌های کمی دارند، به ندرت قرارهای عاشقانه می‌گذارند و اغلب ازدواج نمی‌کنند. علائم این اختلال می‌توانند کار در مشاغلی که نیازمند تعاملات اجتماعی زیاد یا مهارت‌های ارتباطی است را دشوار سازند. این افراد ممکن است در مشاغلی که نیاز به کار در تنهایی دارند، بهتر عمل کنند.

اختلال شخصیت اسکیزوئید در مقابل اسکیزوفرنی

اگرچه SPD یکی از اختلالات طیف اسکیزوفرنیا محسوب می‌شود و برخی علائم مشترک با اسکیزوفرنی و اختلال شخصیت اسکیزوتایپال دارد، اما تفاوت‌های کلیدی وجود دارد. افراد مبتلا به SPD به ندرت دچار پارانویا یا توهم می‌شوند و هنگامی که صحبت می‌کنند منطقی هستند، برخلاف الگوهای گفتاری دشوار که اغلب توسط افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نشان داده می‌شود.

علل اختلال شخصیت اسکیزوئید

علت دقیق این اختلال هنوز مشخص نیست، اما تصور می‌شود که عوامل ژنتیکی و محیطی در توسعه آن نقش دارند. عواملی مانند ویژگی‌های وراثتی، تجربیات کودکی، تربیت والدین، تحصیلات و تعاملات اجتماعی می‌توانند در شکل‌گیری SPD مؤثر باشند.

تشخیص

برای تشخیص SPD، باید حداقل چهار علامت زیر را نشان دهید:

• ترجیح فعالیت‌های انفرادی
• دوری احساسی و عدم بیان احساسات
• تجربه کم لذت از فعالیت‌ها
• بی‌تفاوتی به انتقاد یا تحسین
• فقدان تمایل به روابط شخصی نزدیک
• کم علاقگی یا بی‌علاقگی به روابط جنسی
• نداشتن دوستان نزدیک به جز خانواده نزدیک

تشخیص این اختلال معمولاً توسط روانپزشکان یا متخصصان سلامت روان که در تشخیص و درمان اختلالات شخصیتی آموزش دیده‌اند، انجام می‌شود. در صورت نگرانی از علائم، مشورت با متخصص اولین گام مهم است.

سوالات متداول

سید مسعود علوی پور

منابع

اختلال شخصیت پارانوئید (PPD): علائم، علل و درمان

اختلال شخصیت پارانوئید چیست؟

اختلال شخصیت پارانوئید ( Paranoid Personality Disorder ) یک اختلال روانی مزمن و فراگیر است که با الگوهای بی‌اعتمادی و شکاکیت شدید نسبت به دیگران مشخص می‌شود. این افراد دائماً احساس می‌کنند که دیگران در تلاش هستند به آن‌ها آسیب برسانند یا از آن‌ها سوءاستفاده کنند. این اختلال می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر روابط و عملکرد روزمره افراد بگذارد.

میزان شیوع اختلال شخصیت پارانویید

اختلال شخصیت پارانویید تخمین زده می‌شود که بین 1.21% تا 4.4% از بزرگسالان در ایالات متحده را تحت تأثیر قرار می‌دهد پیش بینی می شودد میزان شیوع پارانوئید در جمعیت ایران مشابه همین رقم باشد. افراد مبتلا به این اختلال در معرض خطر بیشتری برای مشکلاتی مانند افسردگی، سوء مصرف مواد و آگورافوبیا هستند.

علائم اختلال شخصیت پارانوئید

علائم اصلی اختلال شخصیت پارانوئید شامل موارد زیر است:

1. بی‌اعتمادی و شکاکیت مزمن نسبت به دیگران.
2. احساس اینکه دیگران در حال دروغ گفتن، فریب دادن یا سوءاستفاده از آن‌ها هستند.
3. اعتقاد به خیانت دوستان، خانواده یا شرکای عاشقانه.
4. طغیان‌های خشم در پاسخ به فریب درک‌شده.
5. توصیف به عنوان سرد، حسود، رازدار و جدی.
6. کنترل بیش از حد در روابط برای جلوگیری از سوءاستفاده یا دستکاری.
7. جستجوی معانی پنهان در حرکات و مکالمات.
8. مشکل در آرامش.
9. دیدگاه‌های منفی نسبت به دیگران.
10. حساسیت بیش از حد به انتقاد.
11. واکنش بیش از حد به انتقاد.

تأثیرات اختلال شخصیت پارانوئید بر زندگی روزمره

این بی‌اعتمادی مداوم به دیگران باعث می‌شود که افراد مبتلا به این اختلال به سختی بتوانند روابطی معنادار و مطمئن برقرار کنند. این مشکل می‌تواند در بسیاری از جنبه‌های زندگی از جمله خانه، مدرسه و محل کار تداخل ایجاد کند. افراد مبتلا به PPD معمولاً رفتار خود را غیرعادی نمی‌بینند، اما دیگران آن‌ها را خصمانه و مشکوک می‌دانند.

تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید

تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، زیرا افراد مبتلا معمولاً فکر نمی‌کنند که چیزی غیرعادی در رفتارشان وجود دارد. با این حال، ممکن است به دلیل مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی یا مشکلات در روابط به دنبال کمک باشند. تشخیص این اختلال معمولاً توسط پزشک یا متخصص سلامت روان و با استفاده از “راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی” (DSM-5-TR) انجام می‌شود.

تشخیص افتراقی

تشخیص افتراقی برای اختلال شخصیت پارانوئید بسیار مهم است. علائم سوء ظن و بی‌اعتمادی نباید به یک دوره روان‌پریشی مرتبط با اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی یا اختلال افسردگی با ویژگی‌های روان‌پریشی مرتبط باشند.

دلایل اختلال شخصیت پارانوئید

علت دقیق اختلال شخصیت پارانوئید ناشناخته است، اما عوامل ژنتیکی و روانی در آن نقش دارند. همچنین، داشتن سابقه خانوادگی اسکیزوفرنی یک عامل خطر برای این اختلال محسوب می‌شود. تجربیات دوران کودکی و تروما نیز ممکن است در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند. به عنوان مثال، کودکانی که در محیط‌هایی پر از بی‌اعتمادی و سوءظن رشد کرده‌اند، ممکن است در بزرگسالی با مشکلاتی مشابه مواجه شوند.

درمان اختلال شخصیت پارانوئید

درمان اختلال شخصیت پارانوئید معمولاً بر روان‌درمانی تمرکز دارد. متأسفانه، افراد مبتلا به این اختلال به دلیل پارانویا و سوءظن، اغلب به دنبال کمک نیستند. روان‌درمانی، به‌ویژه درمان شناختی-رفتاری (CBT)، می‌تواند به اصلاح الگوهای فکری ناسازگار و رفتارهای مخرب کمک کند.

روان‌درمانی

درمان‌های روان‌درمانی معمولاً بر کمک به افراد برای توسعه مهارت‌های مقابله‌ای متمرکز هستند. درمان اغلب بر ایجاد همدلی، اعتماد، ارتباط، عزت نفس، روابط اجتماعی، مهارت‌های ارتباطی و توانایی‌های کلی مقابله متمرکز است.

درمان شناختی-رفتاری (CBT) به‌ویژه مؤثر در کمک به افراد برای تنظیم الگوهای فکری تحریف‌شده و رفتارهای ناسازگار است. در طول دوره درمان، افراد یاد می‌گیرند که چگونه الگوهای فکری مخرب یا مزاحم را که تأثیر منفی بر رفتار دارند، شناسایی و تغییر دهند.

دارودرمانی

در برخی موارد، داروهایی مانند داروهای ضدافسردگی، ضدروان‌پریشی یا ضداضطراب نیز تجویز می‌شوند. این داروها به تسکین علائم شدید و مدیریت مشکلات مرتبط مانند افسردگی یا اضطراب کمک می‌کنند. با این حال، داروها به تنهایی برای اختلالات شخصیت توصیه نمی‌شوند و بهتر است در ترکیب با روان‌درمانی استفاده شوند.

مقابله با اختلال شخصیت پارانوئید

افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید می‌توانند با استفاده از تکنیک‌های مقابله‌ای مانند تمرکز بر تفکر مثبت، اجتناب از سوءظن‌های بی‌اساس و یادگیری مهارت‌های ارتباطی بهتر، به مدیریت علائم خود کمک کنند. همچنین حمایت از خانواده و دوستان در این مسیر بسیار مهم است.

نتیجه‌گیری

اختلال شخصیت پارانوئید یکی از اختلالات شخصیت شایع است، اما به دلیل عدم تمایل افراد به شرکت در درمان، تحقیق کافی در مورد درمان‌های مؤثر آن انجام نشده است. با این حال، افرادی که قادر به ایجاد رابطه درمانی موفق هستند، می‌توانند یاد بگیرند که علائم خود را مدیریت کنند و روابط موفق‌تری با دیگران داشته باشند.

سوالات متداول

سید مسعود علوی پور

منابع

• Lee R. Mistrustful and misunderstood: a review of paranoid personality disorder. Curr Behav Neurosci Rep. 2017;4(2):151-165. doi:10.1007/s40473-017-0116-7
• American Psychiatric Association (APA). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5th ed, text revision. Washington, D.C.; 2022.
• Ma G, Fan H, Shen C, Wang W. Genetic and neuroimaging features of personality disorders: State of the art. Neurosci Bull. 2016;32(3):286-306. doi:10.1007/s12264-016-0027-8
• Crits-Christoph P, Rieger A, Gaines A, Gibbons MBC. Trust and respect in the patient-clinician relationship: preliminary development of a new scale. BMC Psychol. 2019;7(1):91. doi:10.1186/s40359-019-0347-3
• Matusiewicz AK, Hopwood CJ, Banducci AN, Lejuez CW. The effectiveness of cognitive behavioral therapy for personality disorders. Psychiatr Clin North Am. 2010;33(3):657-85. doi:10.1016/j.psc.2010.04.007
• Völlm BA, Farooq S, Jones H, et al. Pharmacological interventions for paranoid personality disorder. Cochrane Database Syst Rev. 2011;(5):CD009100. doi:10.1002/14651858.CD009100

اختلالات شخصیتی چه هستند؟

اختلالات شخصیت گروهی از بیماری‌های روانشناختی هستند که در پنجمین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-5 مورد بررسی و توصیف قرار گرفته‌اند. این اختلالات، که شامل ده نوع مختلف است، از طریق الگوهای مزمن و عمیق در افکار، احساسات و رفتارهای فرد که معمولاً از دوران نوجوانی شروع شده و در بزرگسالی ادامه می‌یابد، شناخته می‌شوند. این ویژگی‌های شخصیتی می‌توانند به اندازه‌ای شدید باشند که تعاملات اجتماعی فرد را مختل کرده و باعث ناراحتی قابل توجه یا کاهش کارایی در زمینه‌های مهم زندگی شوند.

در DSM-5، اختلالات شخصیت بر اساس خصوصیات مشترک به سه دسته یا خوشه تقسیم شده‌اند. این تقسیم‌بندی به متخصصان کمک می‌کند تا با درک بهتری از الگوهای رفتاری و احساسی مرتبط، رویکردهای درمانی مناسبی را برای مدیریت و بهبود شرایط افراد مبتلا طراحی کنند. برخورد با این اختلالات اغلب شامل روان‌درمانی، دارو درمانی و تکنیک‌های تغییر سبک زندگی است، با هدف کاهش تأثیر این الگوهای شخصیتی بر زندگی روزمره افراد و بهبود توانایی آنها در برقراری ارتباط مؤثر با دیگران.

خوشه A

خوشه یا کلاستر A در طبقه‌بندی اختلالات شخصیتی به مجموعه‌ای از رفتارهای خاص و بیرون از عرف اشاره دارد. این نوع اختلالات به طور معمول با مشکلات جدی در برقراری و حفظ روابط اجتماعی همراه است، زیرا رفتارهای مبتلایان ممکن است به نظر دیگران عجیب، مرموز یا منزوی باشد.

• اختلال شخصیت پارانوئید از جمله این دسته است که تقریباً 1.21٪ تا 4.4٪ از جمعیت بالغ در ایالات متحده را دربرمی‌گیرد. افراد مبتلا به این اختلال به طور دائمی نسبت به دیگران بی‌اعتماد هستند و همیشه در هراس از فریب خوردن یا مورد استفاده قرار گرفتن توسط دیگران، از جمله افراد نزدیک به خود مانند خانواده و دوستان، هستند.
• اختلال شخصیت اسکیزوئید دیگری از این گروه است که به ویژه با عزلت اجتماعی و بی‌علاقگی به دیگران مشخص می‌شود. این اختلال بیشتر بر مردان تأثیر می‌گذارد. مبتلایان اغلب به عنوان افرادی سرد و گوشه‌گیر توصیف شده و به ندرت روابط نزدیک با دیگران دارند و ممکن است به تفکرات درون‌گرایانه و خیال‌پردازی‌ها دچار باشند.
• اختلال شخصیت اسکیزوتایپال نیز شامل ویژگی‌هایی چون گفتار، رفتار و ظاهر نامتعارف، باورهای غیرمعمول و دشواری در برقراری ارتباطات می‌شود، که این ویژگی‌ها موانعی برای تعاملات اجتماعی فراهم می‌کنند.

خوشه B

خوشه یا کلاستر B از اختلالات شخصیتی، مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و رفتارهای بروز شدید و غیرمعمول را شامل می‌شود. افراد مبتلا به این نوع اختلالات ممکن است رفتارهایی نمایشی، تکانشی یا خلافکارانه نشان دهند و در تجربه احساسات شدید یا ناپایداری عاطفی بسر ببرند.

در این دسته بندی، چهار نوع اصلی از اختلالات شخصیتی قرار دارند:

• اختلال شخصیت ضد اجتماعی: این اختلال معمولاً از دوران کودکی خود را نشان می‌دهد و تا به بلوغ و بزرگسالی تداوم می‌یابد. نشانه‌های آن شامل بی‌تفاوتی نسبت به قوانین و هنجارهای اجتماعی و فقدان احساس پشیمانی یا مسئولیت در قبال دیگران است.
• اختلال شخصیت مرزی (BPD): این حالت با ناپایداری چشمگیر در روابط، تصویر شخصی، احساسات و رفتارهای تکانشی مشخص می‌شود. افراد مبتلا به BPD ممکن است در حفظ ثبات در تعاملات بین‌فردی و کنترل احساسات خود دچار مشکل شوند.
• اختلال شخصیت نمایشی : افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی (هیستریونیک) تمایل دارند که مرکز توجه باشند و ممکن است برای جذب توجه دیگران به رفتارهای اغراق‌آمیز یا نامناسب متوسل شوند. این اختلال با نمایش هیجانات شدید و تلاش برای برقراری ارتباطات سطحی و ظاهری مشخص می‌شود.
• اختلال شخصیت خودشیفته: این حالت با خودمحوری بالا، تصور بزرگنمایی‌شده از خود و کمبود همدلی با دیگران همراه است. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است در پی تأیید و تحسین دائمی از سوی دیگران باشند و در مقابل نقد بسیار آسیب‌پذیر و حساس هستند.

تشخیص و درمان این اختلالات نیازمند مراجعه به متخصصان روان‌شناسی یا روان‌پزشکی است، و معمولاً از طریق مشاوره و گاهی دارو درمانی پیگیری می‌شود.

خوشه C

نشانه بارز خوشه یا کلاستر C اختلالات شخصیتی اضطراب و ترس است. افراد مبتلا به این نوع اختلالات شخصیتی معمولاً احساسات شدیدی از اضطراب و ترس دارند که به شکل‌های مختلف بروز می‌یابد.

• اختلال شخصیت اجتنابی: این اختلال منجر به الگوهایی از بازداری اجتماعی می‌شود که بر پایه ترس از نقد و بی‌کفایتی شکل می‌گیرد. افراد مبتلا به این اختلال اغلب از تعاملات اجتماعی دوری می‌کنند تا از تجربه رد شدن و انتقاد جلوگیری کنند.
• اختلال شخصیت وابسته: بیشتر با ترس از تنها ماندن شناخته می‌شود. این افراد تمایل دارند به طور مفرط به دیگران وابسته شوند و اغلب اقداماتی انجام می‌دهند تا مطمئن شوند که دیگران همواره در دسترس برای حمایت و مراقبت از آن‌ها هستند.
• اختلال شخصیت وسواسی فکری: افراد دچار این اختلال به شدت به دنبال نظم، کمال‌گرایی و کنترل در تمام جنبه‌های زندگی خود هستند. این اختلال با اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) اشتباه گرفته می‌شود، اما در حقیقت با آن تفاوت‌های بنیادین دارد.

هر سه اختلال در خوشه C نشان‌دهنده تلاش فرد برای کنار آمدن با اضطراب و ترس‌های فراگیر است که می‌تواند بر کیفیت زندگی و تعاملات اجتماعی فرد تأثیر بگذارد.

علائم

اختلالات شخصیت معمولاً در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی ظاهر می شوند، در طول سالیان متمادی ادامه می یابند و می توانند باعث ناراحتی زیادی شوند. آنها به طور بالقوه می توانند باعث درگیری شدید با افراد دیگر شوند و بر روابط، موقعیت های اجتماعی و اهداف زندگی تأثیر بگذارند. افراد مبتلا به اختلالات شخصیت اغلب متوجه نمی شوند که مشکلاتی دارند و اغلب برای اطرافیان خود (از جمله پزشکان) گیج کننده و ناامید کننده هستند.

علائم مشخص اختلالات شخصیت را می توان به دو دسته تقسیم کرد: هویت شخصی و عملکرد بین فردی.

مشکلات خودشناسی عبارتند از:

• خودانگاره ناپایدار
• ناسازگاری در ارزش ها، اهداف و ظاهر

مشکلات بین فردی عبارتند از:

• بی احساس بودن نسبت به دیگران (ناتوانی در همدلی)
• مشکل در شناخت مرزهای بین خود و دیگران
• سبک های ارتباط ناسازگار، جدا، بیش از حد احساسی، توهین آمیز یا غیرمسئولانه

تشخیص

طبق DMS-5، یک فرد برای تشخیص اختلال شخصیت باید معیارهای زیر را داشته باشد :

• الگوهای رفتاری مزمن و فراگیر که بر عملکرد اجتماعی، کار، مدرسه و روابط نزدیک تأثیر می گذارد
• علائمی که دو یا چند مورد از چهار حوزه زیر را تحت تأثیر قرار می دهند: افکار، احساسات، عملکرد بین فردی، کنترل تکانه
• شروع الگوهای رفتاری که می تواند به نوجوانی یا اوایل بزرگسالی بازگردد
• الگوهای رفتاری که با هیچ اختلال روانی، مصرف مواد یا شرایط پزشکی قابل توضیح نیست

تشخیص های افتراقی

قبل از اینکه پزشک بتواند اختلال شخصیت را تشخیص دهد، باید یک  تشخیص افتراقی انجام دهد  تا سایر اختلالات یا شرایط پزشکی را که ممکن است باعث بروز علائم شوند، رد کند.

تشخیص افتراقی بسیار مهم است اما می تواند دشوار باشد زیرا اختلالات شخصیت معمولاً  با سایر بیماری های روانی نیز همراه است . فردی که معیارهای یک اختلال شخصیت را دارد، اغلب معیارهای یک یا چند اختلال شخصیت دیگر را نیز دارد.

علل

اختلالات شخصیت تبعیض قائل نمی شوند. تقریباً 10٪ از جمعیت عمومی و بیش از نیمی از بیماران روانپزشکی در محیط های بالینی دارای اختلال شخصیت هستند.

اگرچه کارشناسان هنوز به طور کامل علل اختلالات شخصیت را درک نکرده اند، اما معتقدند که هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی در آن نقش دارند.

تقریباً 50 درصد از اختلالات شخصیت به عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی نسبت داده می شود. 1 آسیب‌پذیری‌های ژنتیکی ممکن است افراد را مستعدتر به این شرایط کند، در حالی که تجربیات و سایر عوامل محیطی ممکن است به عنوان محرک در ایجاد اختلال شخصیت عمل کنند.

همچنین ارتباط معنی داری بین سابقه ترومای دوران کودکی و همچنین آزار کلامی وجود دارد. یک مطالعه نشان داد که کودکانی که آزار کلامی را تجربه می‌کنند، سه برابر بیشتر در معرض اختلالات شخصیت مرزی، خودشیفته، وسواس فکری-اجباری یا پارانوئید در بزرگسالی هستند.

واکنش‌پذیری بالا در کودکان، از جمله حساسیت به نور، صدا، بافت و سایر محرک‌ها نیز با برخی اختلالات شخصیتی مرتبط است.

درمان

در مقایسه با اختلالات خلقی مانند افسردگی بالینی و اختلال دوقطبی، از نظر تاریخی مطالعات نسبتا کمی در مورد چگونگی درمان موثر اختلالات شخصیت وجود داشته است. بسیاری از متخصصان بر این باورند که درمان اختلالات شخصیت دشوار است، زیرا طبق تعریف، الگوهای شخصیتی قدیمی هستند. با این حال، تعداد فزاینده ای از درمان های مبتنی بر شواهد وجود دارد که برای اختلالات شخصیت موثر هستند.

به طور کلی هدف از درمان اختلال شخصیت شامل موارد زیر است:

• کاهش ناراحتی ذهنی و علائمی مانند اضطراب و افسردگی
• کمک به افراد برای درک جنبه‌ای از مشکلاتشان که درون خودشان است
• تغییر رفتارهای ناسازگار و نامطلوب اجتماعی، از جمله بی پروایی، انزوای اجتماعی، عدم ابراز وجود، و طغیان خلق و خوی
• اصلاح ویژگی های شخصیتی مشکل ساز مانند وابستگی، بی اعتمادی، تکبر و دستکاری